TẢN MẠN SỰ ĐỜI ( TIẾP)

MAI THANH TÂN

GS.TSKH. MAI THANH TÂN

Giáng sinh

Ngày 25/12 là lễ Giáng sinh ở nhiều nước trên thế giới kỷ niệm sự ra đời của Chúa Jesus. Ngày lễ này tiếng Pháp gọi là “Noel”, tiếng Anh là “Christmas” với nghĩa “Christ” là tước hiệu của Jesus và “mas” là thánh lễ.

Jesus là một nhân vật lịch sử người Do Thái đã thuyết giảng và sáng lập ra Kitô giáo vào thế kỷ thứ nhất. Theo Phúc âm thì Jesus có mẹ là nữ đồng trinh Maria và bố là thợ mộc Giuse, khi vi hành đến Bethlehem, một thành phố của Palestine cách Jerusalem 10 km vì không tìm được chỗ trọ qua đêm nên đã phải ngủ lại trong một máng cỏ cho gia súc và sinh ra Chúa hài đồng ở đó. Các thiên sứ báo tin rằng ngài là đấng cứu thế đến thế gian trong hình hài con người để cứu rỗi tội lỗi cho nhân loại. Nhiều người xem Jesus như một nhà cải cách xã hội, đến để giải phóng dân Do Thái khỏi ách thống trị La Mã. Giới cầm quyền xem Jesus như một thế lực đe dọa những định chế tôn giáo và chính trị đương thời. Trong một bữa tiệc vào tối thứ sáu của Chúa Jesus cùng 12 tông đồ, do sự phản bội của Judar nên sau đó Jesus bị bắt với cáo buộc xúi giục nổi loạn. Jesus bị đóng đinh và treo trên thập tự giá. Có thể vì vậy mà sau này nhiều người cho rằng đây là một trong những nguyên nhân coi con số 13 đem lại điều bất hạnh. Các tín đồ Thiên Chúa giáo cho rằng Jesus sau khi chết đã sống lại và coi đó là ngày lễ Phục sinh.

Ngày nay lễ Giáng sinh không chỉ dành cho người theo đạo Thiên Chúa mà của nhiều triệu người trên thế giới. Theo thông lệ, trong ngày này thường có cây thông biểu tượng cho sự may mắn và vĩnh cửu vì khi mùa đông đến, cây cối thường rụng và thay lá, duy chỉ có cây thông là vẫn giữ được màu xanh tươi. Lễ Noel thường gắn với hình ảnh ông già Noel cưỡi cỗ xe tuần lộc trượt tuyết bay khắp thế giới chuyển quà cho những đứa trẻ ngoan. Theo truyền thuyết thì ông già Noel là thánh Nicholas, ông sống trong sự hy sinh, tận tụy và đầy lòng nhân ái, ông thường cải trang và mang quà đến cho các em bé nghèo khổ. Nhiều trẻ em trên thế giới mong ước nhận được những món quà bất ngờ từ ông già Noel trong ngày lễ Giáng sinh này.

Chúc mừng ngày lễ Giáng sinh và chúc mừng năm mới  với mọi điều tốt lành đến với mỗi gia đình.

Chùa chiền

Theo các nhà nghiên cứu về đạo Phật thì “chùa là nơi thanh tịnh, con người đến đó để dẹp bỏ mọi ham muốn tầm thường mà hướng đến cái thiện, giải thoát cho bản thân mình”. Ở nước ta, thời nhà Trần, vua Trần Nhân Tông, vị hoàng đế anh minh, sau khi cùng toàn dân đánh đuổi quân xâm lược, ngài từ bỏ ngôi báu về tu hành trên núi Yên Tử với một cuộc đời thanh tịnh theo nguyên lý đạo Phật. Nhiều người từ bỏ bụi trần để về sống thanh tịnh trong những ngôi chùa. Chùa không phải là nơi chen chúc đến để cầu xin tiền tài, bổng lộc và danh vọng, càng không phải là nơi thể hiện đồng tiền vật chất và tham vọng cao hơn lòng thành kính.

Trong những năm qua, trong hoàn cảnh đất nước còn rất nhiều khó khăn như lũ lụt tàn phá miền Trung, đại dịch COVID gây đảo lộn cuộc sống, biển đảo hàng ngày bị đe dọa… nhưng rất nhiều tượng đài, chùa chiền hàng nghìn tỷ vẫn đua nhau mọc lên khắp nơi. Có nơi phá rừng bạt núi, có nơi chiếm hàng nghìn ha đất, các chùa do doanh nghiệp xây mong đạt kỷ lục thế giới như chùa Tam Chúccó diện tích gần 5.100 ha (Hà Nam), Bái Đính có diện tích gần 539 ha (Ninh Bình), Ba Vàng có diện tích 22 ha (Quảng Ninh)... Nhà nghiên cứu Trần Lâm Biền cho rằng:“Chùa Tam Chúc không nằm trong hệ thống văn hóa tôn giáo của Việt Nam, không thể coi đây là ngôi chùa mang bản sắc văn hóa Việt Nam. Bản chất của đạo Phật là phải hướng con người đến những điều thiện tâm, trí tuệ để đi đến giải thoát. Nhưng tại chùa Tam Chúc thì không làm được điều này. Những cái nhất ở ngôi chùa này chỉ là cái vật chất thu hút khách tham quan để vì mục đích kinh tế”. Theo thống kê Việt Nam hiện có khoảng 15 nghìn ngôi chùa, chiếm 36% tổng số di tích Việt Nam. Hiện nay, nhiều người coi xây dựng chùa là để thu lợi nhuận, nhiều người đến chùa chỉ để cầu mong lợi lộc, chức quyền…, tất cả điều đó làm méo mó ý nghĩa tốt đẹp của chùa chiền.

Chùa chiền không phải là nơi xô bồ chen chúc cầu danh lợi. Càng không thể là nơi để các nhóm lợi ích liên kết với những kẻ có quyền chức để chiếm dụng đất đai, xây tòa ngang dãy dọc trong quá trình rửa tiền. Vụ bê bối về sợi tóc xá lợi ở chùa Ba Vàng là giọt nước tràn ly.Trong một xã hội khủng hoảng lòng tin thì sự liên kết của các thế lực có tiền và có quyền lợi dụng tôn giáo để mê hoặc dân chúng là điều thảm hại.

Triết gia Socrates

Trong một lần đến Rome,thủ đô nước Ý, tôi có dịp chiêm ngưỡng bức tranh nổi tiếng “The School of Athens” của danh họa Raffaello, trong đó có một nhân vật là Socrates.

Socrates (470-399 TCN) là một triết gia, một vĩ nhân đã mang đến những quy chuẩn mới cho nền triết học phương Tây. Lối sống giản dị khiêm nhường với nhân sinh quan và cách đối nhân xử thế chuẩn mực của Socrates là một tấm gương lớn về đạo đức, trở thành nguồn cảm hứng cho rất nhiều người và cũng chính là những điều khiến ông bị buộc tội và bị hành quyết. Trong lịch sử luôn có những con người mà bằng sự dũng cảm và lòng cao thượng không bị khuất phục trước bất cứ một thế lực cường quyền nào để lại cho nhân thế những bài học vô giá. Một trong những con người đó là Socrates ở Hy Lạp từ thời Athens trước công nguyên.

Dù là một nhân vật lớn của triết học nhưng Socrates không viết ra điều gì, những thứ mọi người biết về ông đều qua những tác giả cùng thời kể lại. Socrates luôn suy tư, trăn trởvà đặt ra câu hỏi về cuộc sống và xã hội, luôn tìm kiếm bản chất của vấn đề mà không bao giờ chấp nhận những câu trả lời mập mờ. Theo Socrates, trong một xã hội đầy những bất công thì những câu hỏi như lẽ phải là gì? thế nào là công lý?...cần phải được giải đáp. Ông theo đuổi đến cùng lẽ phải và mâu thuẫn với chiều hướng chính trị và xã hội đương thời của Athens. Socrates cố gắng phá vỡ quan niệm lâu đời “chân lý thuộc về kẻ mạnh” rất thông dụng, ông muốn từng bước xác định và loại bỏ các giả thuyết đã dẫn tới mâu thuẫn xã hội, buộc phải xem xét lại các niềm tin của chính mình vì tính đúng đắn củacác niềm tin vẫn có. Ông mong muốn chỉra những chính trị gia đồi bại, những kẻ tưởng rằng mình tài giỏi, truyền bá những kiến thức giả tạo. Những câu hỏi thẳng thắn của ông, tuy đơn giản nhưng có sức công phá vạch trần sựbảo thủcủa những kẻcầm quyền, buộc họ phải từ bỏ những điều tưởng như vững chắcnhưng thiếu mạch lạc cả trong lý luận và thực tiễn. Chính vì vậy ông là mối nguy hiểm với giới cầm quyền đương thời mà họ cần phải loại bỏ.

Vào khoảng năm 399 TCN, ở tuổi 70,Socrates bị kết án tử hình bằng cách uống thuốc độc. Trong phiên tòa, Socrates từ chối cầu xin sự khoan dung, thậm chí còn từ chối tìm sự giúp đỡ của luật sư với câu nói bất hủ: “Tránh cái chết không khó, tránh đê tiện khó hơn nhiều. Vì đê tiện chạy nhanh hơn cái chết”.

Đúng là cái chết đó không phải chấm dứt cuộc sống mà là hóa thân vào kiếp khác để tiếp tục cảm hóa lòng người bằng sự dũng cảm và lòng cao thượng của một người không bị khuất phục trước bất cứ một cám dỗ vật chất và thế lực cường quyền nào. Những câu nói của Socrates về nguyên lý giáo dục, về sự vấp ngã, về điều tốt đẹp của kiến thức, về sự thiết yếu của suy nghĩ độc lập…cách đây mấy nghìn năm đến nay vẫn còn nguyên giá trị:

• Giáo dục nhen nhóm ngọn lửa chứ không phải chỉ đổ đầy con tàu.
• Ngã xuống không phải là thất bại. Thất bại chỉ đến khi bạn ở nguyên nơi mình ngã.
• Điều tốt đẹp duy nhất là kiến thức, kẻ xấu xa duy nhất là sự thờ ơ.
• Để tìm thấy chính mình, hãy biết cách suy nghĩ độc lập.
• Hiểu được câu hỏi là đã tìm ra được một nửa đáp án.                      ( CÒN TIẾP)