Cô Tễnh Lục Đầu Giang Của Nguyễn Văn Hoa ( Tháp Dương, Bắc Ninh )
* Cô tên là Tễnh , bởi thủa nhỏ đi chăn trâu về , đường làng bùn thụt đến bụng trâu, cưỡi trên mình trâu , không may cô té ngã , bị trâu đạp vào bàn chân phải , gân bị đứt , bó thuốc thế nào cũng không lành. Chân bị biến dạng, bàn chân bị lật ngược . Từ đó cô phải phải đi bằng đầu ngón chân. Dáng đi luôn bị xô lệch, bóng cô xiêu vẹo , bám vào các gốc cây bên đường để di chuyển , nhất là những hôm mưa dầm gió bấc , đường làng bùn ngập đến bụng trâu. Thế là từ đó những bước chân của cô bị tập tễnh. Cô bé có cái chân tập tễnh ở cái Xóm Thiên Cầm này , từ đó cái tên bố mẹ đặt ra biến mất , cứ truyền khẩu nhau mãi thành ra cô bé tập tễnh có cái tên là cô Tễnh. Cái chân đã làm khổ cô , không gánh vác nặng như mọị ngươì con gái lành lặn khác. Khổ thân cô , đã xấu lại xa, mắt lại toét , viền mắt đỏ đòng đọc , lúc nào cũng lèm nhèm nhử mặt . Trai làng cứ thấy cô tập tễnh từ xa là giả vờ lánh vào ngõ khác. Cô cảm thấy bọn trai làng xa lánh cô , cô hát một mình: Toét mắt thì tại hướng đình Cả làng mắt toét chứ mình Tễnh đâu. Cô Tếnh không thấy xấu hổ mà cứu thầm tự nghĩ như vậy. Nguồn nưóc ao nhầy nhụa phân trâu như vậy , ngoài nưóc giếng và nưóc mưa, còn tắm giặt nhất nhất đều quanh quẩn mấy cái ao tù nước đọng. Ao làng thì có sạch hơn. Chỉ có trẻ mục đồng được ít ngày nóng nực mùa hè còn dám ra tận Lục Đầu Giang thoả thich ngụp lặn. Còn mùa đông, gió mùa đông Bắc căm căm , cả cái Xóm Thiên Cầm quanh quẩn với mấy cái ao tù nước đọng này. Kẻ ác khẩu ở Xóm Bãi này che miệng nơi góc chợ : " Cái Tễnh kiếp trước ăn ở bất hiếu với bố mẹ chồng , nên kiếp này trời quả báo". Còn người từ tâm thì xít xoa thương xót : " Khổ thân đã đi đứng xiêu vẹo thế, lại tóet mắt , thật là trời đầy con người ta ! Phụ nữ cốt nhất là phải lấy chồng rồi sinh nở. Cứ tập tễnh thế kia thì làm sao giữ được cái thai an toàn suốt chín tháng 10 ngày. Rồi lại còn bồng bế bú mớm cho con nữa chứ!. Làm sao mà sinh nở được mẹ tròn con vuông Thằng đàn ông nào nó dám khiêng của nợ ấy về nhà nó." Vùng này bùn lầy nước. đọng , cứ mùa mưa nước sông còn cao hơn nước trong đê, Cho nên đồng ruộng , xóm làng đều ngập nhầy nhụa bùn đất. Phân trâu phân lợn nước chẩy lênh làng tràn cả vào các ao làng.Chỉ còn lại chiếc giếng làng đựoc xây bờ bao quanh là nguồn nước được cách ly với bùn đất phân trâu ngập ngụa đường làng. Vì nhờ mạch ngầm của Lục Đầu Giang , nên Giếng Làng quanh đây lúc nào cũng ăm ắp trong veo nước. Giếng Làng nọ ở cạnh Chùa Làng , có xây gạch Bát Tràng bao quanh Giếng , Cỗu giếng là những phiến đã xanh nhiều bậc từ trên miệng Giếng xuống đến lưng chừng giếng. Năm hạn nhất vẫn có thể theo bậc đá này xuống gánh nước về nhà đựoc. Quanh giếng trồng khúc tần , đến mùa tơ trời ( tầm gửi ) dây leo vàng rợi quấn quýt , trông xa quanh giếng như đang trải tấm lụa vàng . Mặt nước giếng được thả loại Bèo Ong ( trông giông hệt như mặt tổ ong ) , chúng đua nhau nở , rễ lại tua tủa , nên lọc nước trong vắt. Khi có mưa cánh bèo ong còn chứa đầy phễu nước , ánh sáng mặt trời chiếu vào giếng thì thấy lấp loáng , bèo ong như vạn chiếc gương. Ao Làng đựợc gìn giữ rất tinh khiết. Hương ước cấm những phụ nữ những ngày " không bình thương " ( hành kinh ) là không được ra giếng gánh nước. Còn tất nhiên cấm ngặt người múc nước Giếng để gội đầu, tắm, giắt quanh Giếng. Các cụ bảo Giếng Làng luôn đầy là nhờ biết chọn đúng mạch nước . Giếng này có từ thời Hùng Vương. Sông Minh Đức( Lục Nam ) phát nguyên từ Lạng Sơn , quanh co qua khe qua suối , gặp sông Nhật Đức ( Sông Thương ) ở mé trên Phả Lại rồi hợp với sông Nguyệt Đức ( sông Cầu ) hoà vào Sông Thái Bình. Sông Minh Đức đón nhận được nguồn nước tinh khiết của Yên Tử , qua nhiều thác ghềnh gầm thét ; Sông Nguyệt Đức ( Sông Cầu ) hợp thành do nhiều dòng sông từ Thái Nguyên , Vĩnh Phú , rồi Sông Tiêu Tương , Ngũ Huyện Khê, Tào Khê .Chảy qua 49 làng Quan Họ Kinh Bắc . Dòng Như Nguyệt với tuyên ngôn cua Lý Thường Kiệt phá quân Tống . Sông Nhật Đức (Sông Thương ), có nhiều chi lưu hợp thành , hữu ngạn đến 6 sông nhỏ với 3-5 con suối chảy vào . Bên tả ngạn có đến 7 con suối dưới chân núi Bảo Đài đổ vào . Nguồn nước ao , mưa úng thì nhơ bẩn ,nhưng nhờ địa linh như vậy nước giếng ở xóm Thiên Cầm trong đê Lục Đầu Giang quanh năm đầy ắp. + Ông trời lạ lắm , cũng mảnh đất này sinh được bà Nguyễn Thị Kim như tiên giáng trần là Hoàng Phi sủng ái của vua Lê Chiêu Thống, nhưng cũng ở cái vùng đồng chiêm trũng này ông trời trêu người ban tặng cho cái Xóm Thiên Cầm này cả Cô Tễnh. Cô Tễnh biết phận tàn tật của mình. Cô chọn cho mình cái nghề vừa với tật yếu chân của mình. Vũng này hấu như quanh năm đi bằng thuyền thúng đan bằng tre, Với hai mái chèo là cô có thể bơi thoanh thoắt trên cánh đồng nước mênh mang sóng vỗ. Chân yếu , trời bù cho cô đôi cánh tay rắn chắc. Ở trên mặt nước , cánh con trai làng mà đua thi bơi đâu đã đựơc như cô. Năm nào bơi thuyền thi ở Hội làng cô Tễnh cũng giật giải nhất. Mấy anh ghê ghê cô , nhưng trong bụng cũng phục tài thi đua thuyền của cô lắm. Cô Tếnh là nghề mua gom cá bè trên các sông con chảy ra Lục Đầu Giang, Vùng này các chủ vó bè luật bất thành văn từ ngàn đời nay rồi các vó bè tản mạn chia nhau từng đoạn sông đặt bè của mình để cùng kiếm cá mưu sinh. Cô Tễnh đến lấy cá ở các vó bè trên các nơi hẻo lánh , thực ra họ cũng ngại đi chợ , có người như cô canh giờ , cô thuộc lòng bè cá từng nhà nào Trần, nào Nguyễn , nào Ngô , nào Đinh , nào Trịnh...Nhiều hôm mùa cá để , đêm hôm cô nhẩm tính , bè nào nhiều cá, là cô lặn lội bơi thuyền đến, mưa gió cô không từ nan. Các chủ bè cá lúc đầu cứ như là " làm phúc làm đức "bán cá cho cô Tếnh . Nhưng lâu lâu thấy nghiện nghiện nhớ nhớ , nếu cô hôm nào trái gió trở trời bàn chân phải tật nguyền bị đau đớn. Cô nằm bẹp vài hôm là các chủ bè lúng túng ngày. Họ kéo đến thuốc thang nâng giấc cho cô , để cô còn đêm hôm gom cá cho họ. Cô Tễnh toét mắt đã thành mắt xích của các chủ bè ở quanh xóm Thiên Cầm này.Cô Tễnh có mối cá đi thuyền đò dọc theo sông Thiên Đức đến tận Kinh Thành . cá chép vùng Lục Đầu Giang cá tiếng là to, là ngon, là béo, là ngậy. Hấp với thì là vùng bãi ngoài đê Lục Đầu Giang thì đã ăn một lần , rồi sẽ nghiện. Những con cá chép ngon nhất các chủ bè đều để giành cho cô lái cá chân đi tập tễnh , mắt thì toét ngoèn. Cô Tếnh biết cách dưỡng đã đã gom mua, do vậy dân quanh vùng có việcc khao vọng đều tìm đến cô. Cỗ mấy chục mâm, mấy trăm mâm, có đặt hàng trước, cô đều biết gom góp từng tuần trong tháng. Tiếng tăm của cô cả vùng này ai cũng biết cô Tễnh xóm Thiên Cầm này. + Gom cá đã giỏi, cô Tễnh còn có tài gom chim sâm cầm ở vùng chiêm trũng này. Vùng này tôm tép cá mú nhiều nhiều tụ hội về đây đủ loại chim trời. Nó bơi ăn đen đặc cả vung lênh láng rong rêu nước ngập này.Nào cò , nào bồ lông, nào điệc, nào két , nào bói cá... Nhưng quý nhất là Chim Sâm Cầm . Có lẽ sau khi nhà Lý- Trần đắp đê thì vùng trong đê bị úng nước mưa , thành hồ nước mênh mông ,tôm cá nhiều. Đất lành chim đậu vì thế có nhiều chim đến kiếm ăn , trong đó quý loại chim sõm cầm hơn nên các cụ ngày xa xưa đặt cái tên xóm cô Tễnh có cái tên là Xóm Sâm Cầm . Cô tễnh che lưói ở góc vườn nhà mình , mua gom chim về nó để dưỡng. Khách tứ phương, nhất là mấy tay đò dọc cũng mò đến nhà cô để mua chim về nhậu nhét với nhau , những đêm cờ bạc đỏ đên giữa sông Lục đầu Giang. Chim quay, rượu nút chuối , rồi lại nồi cháo đậu xanh với chim Sâm Cầm thì , giá rét có xá gì. Cố Tếnh là đầu mối bán buốn bán lẻ chim sâm cần cho các yến tiệc ở Kinh Thành và các đại gia quanh vùng Lục Đầu Giang. Vùng này có khối Lái Chim , nhưng cô Tếnh xấu người nhưng đựoc nết, nên thợ săn chim đều đổ hết hàng cho cô. Để bắt được sâm cầm , cô Tếnh đặt cọc trước tiền cho trẻ , rồi tập cho trẻ mục đồng xóm Sâm Cầm này những mánh lới tinh quái cha truyền con nối :Những đứa trẻ mục đồng , học nhịn thở lâu dưới nước đầu đội bèo tây ngụp xuống nước, từ từ thao láo mắt trong nước ,tay gạt nhẹ rong rêu để nhìn rõ chân sâm cầm bé như cọng rạ đang bơi. Sâm cầm rất cảnh giác.Nếu động nước là nó bay vụt cả đàn lên trời. Nó mà vỡ đàn thì mặt trời cũng bị che khuất, cả bãi đang nắng ầm ầm bãi chim bay lên thì như bị dâm mây ngay. Người lớn cồng kềnh rung động rong rêu dễ làm chim giật mình. Do vậy chỉ còn trông cây việc bắt chim sâm cầm ở trẻ chăn trâu. Phải là những đứa biết bới , lặn xa , nhịn thở khoẻ, chịu được nước buốt lanh. Do vậy hàng năm từ tháng Cháp , rồi Giêng , Hai lạnh lắm. Gió đồng cứ lồng lộng. Đứng trên thuyền thôi tay chân đã lạnh còng. Nhà ai cũng quý con mình , ai dại gì ném con xuống nước lạnh thấu tim gan thế này .Nên số sâm cầm bắt được ở cái xóm Sâm Cầm này mỗi năm chỉ vài chục con. Càng ít thì lại càng quý.Cô Tễnh kiếm sống những ngày giá rét cũng bữa đực bữa cái. Cô chỉ trông cậy vào mấy đứa con nhà nghèo tinh ma nhanh nhẹn. Chúng cũng vì miếng ăn mà cấu kết với cô . Nhất là trước và sau Tết khách mua sâm cầm từ Kinh Thành đổ về xóm Sâm Cầm để giành giật nhau trả giá cao vọt để có đ ược một đôi sâm cầm. . + Hôm ấy gió thổi cứ dìm đầu các ngọn tre ngả nghiêng. Nhưng cô Tễnh vẫn chèo thuyền vun vút đến vó bè của anh chàng Họ Hoàng, thuyền cô có đôi chim sâm cầm , đây là vó bè đặt ở khúc sông thằng nên ít cá nhất , cô Tễnh nhẩm tính lời lãi chẳng đáng bao nhiêu , nhưng cô Tễnh vẫn đều đặn đến lấy cá cho anh ta. Khổ thân chàng họ Hoàng , người đen cáy lại mồ côi từ bé, hiền lành nhưng chậm chạp, nên đủ chỉ lần hồi qua bữa ở khúc sông này. dù thế cô vẫn đến . Cô Tễnh ghé đò tre nhỏ của mình vào bè. Bước vào túp lều trên bè, thấy anh chàng họ Hoàng nằm bất tỉnh, cô sờ tay chân thấy lạnh ngắt. Cô Tễnh , dứt sợi tóc để trưóc mũi , thấy tóc vẫn bay bay . "Anh ta còn sống. " Sợ quá cô cắt ngay tóc của mình , rồi đổ dầu hoả ra xoa vào hai bên thái dương, day hết sức vào nhân trung . Đắp chăn ủ ấm cho anh ta. Cho củi vào bếp đốt lửa nên đốt lên xua hơi lạnh trong lều.. Cô xoa hết người anh ta. Rôi xốc anh ta , kéo sát vào vùng ấm của bếp lửa. Cô che kín bưng cái chòi lại .Cô chui vào trong chăn, nằm đè truyền hơi ấm cho anh ta.Cô thổi hơi nóng từ miệng mình vào miệng anh ta. Cuống quýt cắn cả vào lưỡi anh ta rớm máu.Cô tiếp tục xoa tóc rối vào cả chỗ hiểm của anh ta.Thấy của quý của anh cứng dần lên.Cô biết ông trời đã cho anh hồi tỉnh .Cô Tễnh , vẫn nằm đè lên anh. Lấy chỗ kín của mình chà xát vào của quý của anh ta ,Anh chàng tỉnh hẳn :" Â ý ấy ... ch ết , sao lại thế ".
Anh chàng thấy nguòi nóng ấm dần lên.Anh ta có cảm giác lâng lâng, cái gì mềm ấm va chạm với của quý của mình.Cô Tễnh chuyển động trên ngưòi anh chàng như dùng cách xay lúa cổ truyền.Gió ngoài bãi đồng chiêm trũng Lục Đầu Giang át cả tiếng thở hổn hển của hai người.Xóm Sâm Cầm chìm trong đêm đen giá buốt.Cô Tễnh vẫn ủ ấm trong chăn cho chàng họ Hoàng cho đến sáng./. ** | 
