Vanvn- Người thơ khao khát kiếm tìm cái đẹp, niềm vui, bất chấp những nỗi buồn đầy rẫy trong cuộc sống. Buồn “dâng trong mắt em” (Câu hát buồn), buồn “ngưng trong khúc hát buồn/ ánh sáng một ngày chưa kịp sống” (Ánh sáng một ngày). Thậm chí buồn sũng, buồn tràn ngập: “Phố vắng/ mưa bốc khói/ anh đi một mình/ dấu chân chết đuối”…
“Đường mưa” là tập sách thứ 10 của nhà báo, nhà thơ Nghiêm Huyền Vũ. Là người tốt nghiệp Đại học Tổng hợp về Vật lí ở Liên Xô cũ, từng tham gia quân ngũ và làm biên tập của một nhà xuất bản, nhà chuyên môn Vật lí và người lính trong Nghiêm Huyền Vũ lại có duyên gắn bó với văn chương, đặc biệt là thơ.
Tập thơ này ra mắt bạn đọc khi nhà thơ đã vào tuổi thất thập, lứa tuổi “xưa nay hiếm”. Có một số bài thơ không ghi năm tháng ở cuối bài, còn những bài ghi năm tháng thì gần đây nhất là tháng 10 năm 2019, và sớm nhất cũng là năm 1987. Như vậy không kể những bài không ghi năm tháng có thể sớm hơn hoặc muộn hơn, ít nhất các bài trong tập này in dấu thời gian khoảng 32 năm. Một khoảng thời gian khá dài có nhiều biến động của đời sống riêng tư mỗi người cũng như đời sống chung của toàn xã hội.
Thế nhưng có thể thấy những dấu vết biến động đó khá mờ, phải chăng vì người thơ không có ý ghi chép chi tiết và kĩ lưỡng? Phải chăng vì đó không phải là điều người thơ lấy làm mục tiêu? Phải chăng người thơ còn đang trên đường mải miết kiếm tìm:
tôi vẫn đi tìm em không gặp
lòng đăm đăm con đường
trước mặt
chiều trăng non hiển hiện
cuối chân trời… […]
tôi vẫn đi tìm em không gặp
tháng Giêng rét đài, tháng hai
rét lộc
con mắt nhìn xanh biếc
trăng non…
(Tháng hai trăng non)
Dễ dàng thấy rằng em ở đây chỉ là biểu tượng cho cái đẹp của cuộc sống mà nhà thơ theo đuổi. Tất nhiên, em có thể là một thiếu nữ cụ thể đã để lại những kỉ niệm, những khát vọng tình yêu, tuổi trẻ:
Xin được sống những phút giây
say đắm
tự hòa tan ta giữa mọi người
xin được hát những lời bão tố
dù một lần dù chỉ một lần thôi
(Không đề về một đêm nhạc)
Em là sông La quê hương mà người thơ không ngần ngại “đánh đắm thuyền mình anh chẳng tiếc/ thêm một lần đắm đuối sông La” (Đắm đuối sông La). Em là người bạn nhảy trong “vũ hội hào hùng âm nhạc thiên nhiên”. Em trong con mắt đa tình, si mê cái đẹp là nét đẹp lộng lẫy. Em hứa hẹn đầy mộng mơ. Em gìn giữ mùa hương, em đi trong hương hay tự em tỏa hương như câu thơ của Bích Khê “nàng là hương hay nhan sắc lên hương”.
Với Nghiêm Huyền Vũ, em vừa lớn lao thiêng liêng, vừa bé nhỏ gần gũi:
Thánh đường không thắp đèn
mỗi người đốt cây nến của mình
tự soi những ngày đã qua
những ngày sắp đến […]
Em là cây nến của tôi
thánh đường của tôi…
(Thánh đường)
Nghiêm Huyền Vũ kiếm tìm các vẻ đẹp từ em, có khi từ những nụ cười bạn bè sáng tạo:
Bầu bạn gặp nhau chiếu trải
xuống sàn
Khoe câu thơ viết trên gác xép
Bát canh sấu trên mâm cơm khách
Nụ cười nào cũng lấm tấm mồ hôi
(Hà Nội của tôi)
Đồng thời tác giả cũng kiếm tìm những vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nước.
Một làn hoa sưa trắng trong nắng xanh:
Kể từ sưa nở trắng hoa
nắng xuân xanh mướt như là
ánh trăng
(Xin em bước thật nhẹ nhàng…)
Một cánh đồng và người thiếu nữ:
Đồng cỏ vắng bạt ngàn hoa dại
Em chân trần một mình quay lại
Bồ công anh mờ bay lặng êm
(Câu hát buồn)
Một bờ cây thắp ngàn ngọn nến tươi xanh:
Cây đằm thắm mùa thu lửa cháy
Thắp muôn ngàn ngọn nến
tươi xanh
(Thu – không đề)
Một vùng cửa sông hòa vào biển lớn:
Chiếc võng điều bao thuở
đung đưa
Ru những miền quê lớn thành
đất nước
Chảy dọc thời gian huy hoàng
đổ nát
Nhuộm hồng một vùng biển
khơi xa
(Viết bên cửa Ba Lạt)
Một vùng non nước thác suối mây đá Sa Pa:
Em say không nhớ
đã qua mấy vòng đèo
đá đẫm ướt
mây nhòa suối
bay bay thác lụa trắng ngà
Em say không thấy
núi tươi non mưa sa
mơ màng giấc thơ trẻ
sà vào lòng mây
Sa Pa, Sa Pa…
(Đường mưa)
Có thể nói suốt cuộc đời, người thơ luôn khao khát hướng về phía trước, hướng về cái đẹp:
Chưa bao giờ chân trời
thôi hư ảo
Chưa khi nào con đường
bớt xa xăm
(Lời độc thoại)
Hơn một lần, anh biện minh cho khát vọng của mình:
Nỗi khát vọng vô hình nào có
lỗi gì đâu
(Hoa anh túc)
Trái tim anh khao khát trái tim em
anh đơn chiếc kiếm tìm
nương tựa
anh khô cạn khát nguồn chan chứa
em đừng giữ anh bằng sự
khôn ngoan
(Khao khát)
Người thơ khao khát kiếm tìm cái đẹp, niềm vui, bất chấp những nỗi buồn đầy rẫy trong cuộc sống. Buồn “dâng trong mắt em” (Câu hát buồn), buồn “ngưng trong khúc hát buồn/ ánh sáng một ngày chưa kịp sống” (Ánh sáng một ngày). Thậm chí buồn sũng, buồn tràn ngập:
Phố vắng
mưa bốc khói
anh đi một mình
dấu chân chết đuối
ngay dưới gót giày
lòng như chiếc khăn sũng nước
không thể thấm thêm giọt buồn
(Giêng Hai ẩm ướt)
Nhưng nỗi buồn trong anh cũng được thanh lọc trở nên trong trẻo “Chỉ cao xanh như một nỗi buồn” (Trời thu).
Cuộc sống của người viết không phải là êm đềm, thuận buồm xuôi gió. Chỉ qua những nhắc nhớ thấp thoáng:
Con chợp mắt sau chặng đường
lận đận
Có ngờ đâu mẹ lặn lội về thăm
(Nước mắt)
Và cả khổ thơ này nữa:
Chiếc ly đời anh không sinh ra
để đong
những gì cay đắng
nhưng cay đắng đầy lên
anh đành uống để vơi đi
Năm tháng rất dài, không nhớ
bao lần
nâng lên ngang mặt
anh soi xem số phận
muốn nói gì
(Tràn ly)
Một con người đã uống những cay đắng trong chiếc ly số phận đời mình, vượt lên cay đắng để “giữ được niềm tin vào điều trong sạch/ biết Tổ quốc và Tình yêu có thật” (Viết ở nghĩa trang). Con người ấy, hồn thơ trong trẻo ấy đáng được cảm mến và tôn trọng!
VŨ NHO