BÀI THƠ MẸ CỦA PHAN THỊ THANH NHÀN

PHAN THỊ THANH NHÀN

Nhà thơ  Phan Thị Thanh Nhàn

MẸ

Suốt đời mẹ mặc áo nâu

Để trăm áo đẹp đủ màu con mang. Lớn lên cha đã không còn

Chỉ riêng mình mẹ sớm hôm tảo tần.

Bàn tay mẹ đủ nếp nhăn

Các con của mẹ dần dần lớn khôn. Bây giờ đôi lứa vuông tròn

Bao nhiêu năm mẹ héo hon một mình.

Nét cười đen nhánh hiền minh Trước ai con vẫn thấy mình bé thơ. Mẹ như mặt đất sâu xa

Lặng im nuôi dưỡng lúa hoa ngàn đời..

LỜI BÌNH CỦA NGUYỄN THỊ THIỆN

“MẸ NHƯ MẶT ĐẤT SÂU XA

LẶNG IM NUÔI DƯỠNG LÚA HOA NGÀN ĐỜI”

Nữ sĩ Phan Thị Thanh Nhàn là gương mặt nổi tiếng trong nền thơ ca Việt Nam. Thơ chị rất chân thành, gần gũi, giàu trải nghiệm, chiếm được yêu mến của đông đảo bạn đọc. Bài thơ "Mẹ" là một sáng tác khá tiêu biểu của chị. Đây là tiếng nói cảm xúc đong đầy yêu thương, và tri ân sâu nặng với người mẹ của mình.

Dùng thể thơ lục bát có âm điệu nhịp nhàng, êm dịu và tha thiết để nói về tình cảm mẹ quả là sự lựa chọn hợp lý của người viết. Những câu thơ  đầu, chủ thể trữ tình - người con - đã phát hiện một sự khác biệt lớn trong trang phục của mẹ và của con: "Suốt đời mẹ mặc áo nâu / Để trăm áo đẹp đủ màu con mang". Điều đơn giản ấy có nguyên nhân là  bởi mẹ luôn yêu thương chăm lo cho con, muốn con được no ấm, đẹp đẽ trong điều kiện gia đình.

Mẹ mua sắm cho con nhiều quần áo đẹp “đủ màu”, riêng mẹ quanh năm suốt tháng chỉ "mặc áo nâu" một màu giản dị, khiêm nhường. Hoàn cảnh gia đình nhà mình: "Lớn lên cha đã không còn / Chỉ riêng mình mẹ sớm hôm tảo tần". Tuy thiếu đi bờ vai trụ cột, một mình nặng gánh hai vai, vừa làm mẹ, vừa đảm trách cả vai trò người cha nhưng mẹ chẳng chút kêu ca, phàn nàn. Mẹ tảo tần sớm tối, nhận vất vả về mình: "Bàn tay mẹ đủ nếp nhăn / Các con của mẹ dần dần lớn khôn./ Bây giờ đôi lứa vuông tròn / Bao nhiêu năm mẹ héo hon một mình". Nhờ sự lam làm, dẫu cho bàn tay đầy nếp nhăn chai sạn, dẫu cho phải sống trong cô đơn, tủi cực đến "héo hon" cả hình hài, mẹ chấp nhận hy sinh tất cả để đổi lại   cho các con được "đôi lứa vuông tròn". Hạnh phúc và sự trưởng thành của các con là mong ước, là lẽ sống của cả đời mẹ. Thơ lục bát thường ngắt nhịp chẵn, ở đây nghệ thuật ngắt nhịp lẻ 3 / 5 thật sáng tạo “Bao nhiêu năm mẹ héo hon một mình" đã nhấn mạnh đức hy sinh âm thầm của mẹ. Giờ đây, ngắm nhìn các con lớn lên, có đôi lứa sum vầy, mẹ như nở từng khúc ruột. Mẹ ăn trầu tươi đỏ, răng đen rưng rức hạt na, nụ cười rạng rỡ của mẹ thật ấn tượng và đẹp vô cùng, đó là nụ cười "hiền minh" sáng suốt của người từng trải và thấu hiểu lẽ đời: "Nét cười đen nhánh hiền minh / Trước ai con vẫn thấy mình bé thơ." Đứng ngồi trước mẹ, cứ ngỡ trước “ai” đó thật siêu phàm bởi con cảm thấy luôn ấm áp bên tình yêu thương bất diệt và cảm thấy mình hãy còn "bé thơ", nhỏ dại, được mẹ bao bọc, chở che. Hai câu kết của bài giàu hình ảnh gợi cảm và thật cô đọng, hàm súc. Đây thực là một châm ngôn về cuộc đời và tình mẹ: "Mẹ như mặt đất sâu xa / Lặng im nuôi dưỡng lúa hoa ngàn đời." Chỉ với cặp câu lục bát này, tác giả đã khái quát rất đúng  và sâu sắc về cuộc đời của mẹ mình và bao người mẹ Việt Nam khác nữa: Mẹ như mặt đất giản dị, nhẫn nại như màu áo nâu mẹ thường mặc  mỗi ngày, thật khiêm nhường mà bao dung, rộng lớn khôn cùng. Nhờ có sự “lặng im” nuôi dưỡng và bao dung của mẹ mà muôn loài, nhất là "lúa" - biểu trưng cho các giá trị vật chất, và "hoa" - biểu trưnq cho các giá trị tinh thần được tồn tại, phát triển và ngàn đời bất diệt.

Bài thơ đã khép lại nhưng những con sóng của tình mẹ, đức tần tảo, khiêm nhường và hy sinh suốt cả cuộc đời của mẹ khiến lòng ta còn rưng rưng mãi.