THIÊN THU HUYẾT LỆ -  THÊM MỘT CỐ GẮNG GIẢI MÃ VỤ KÌ ÁN DÂM ĐÀM

THIÊN THU HUYẾT LỆ -  THÊM MỘT CỐ GẮNG GIẢI MÃ VỤ KÌ ÁN DÂM ĐÀM

Đọc “Thiên thu huyết lệ”, tiểu thuyết Lịch sử của Nguyễn Trọng Tân, Nhà xuất bản Hội Nhà Văn, 2022

                                         Vũ Nho

Vụ án Thái sư hóa hổ là một kì án trong Lịch sử Việt Nam. Người bị kết tội hóa hổ  âm mưu giết vua là vị trạng nguyên khai khoa, đang giữ chức Thái sư đầu triều Lê Văn Thịnh. Một vụ án kinh thiên động địa! Cứ vào tội danh âm mưu giết vua, Thái sư đáng bị kết tội “chu di cửu tộc”. Nhưng thực tế thì sao? Một loạt các câu hỏi đặt ra mà chưa có lời giải đáp thỏa đáng.

            -Là người tài cao học rộng, hiểu sâu sắc lễ nghĩa Nho giáo, làm sao lại có chuyện âm mưu giết vua?

            - Giết vua thì Lê Văn Thịnh có thể ngồi nổi lên cái ngai vàng đó không?

            -Giết vua mà không bị khép tội chết, chị bị “an trí” lên Thao Giang, chưa đầy một năm thì tha?

            -Giết vua mà gia tộc không ai bị liên lụy? Không hề có bè đảng a tòng? Không tàng trữ vũ khí?

            Những câu hỏi ngàn năm còn treo đó! ( Tựa -  trang 12)

             Với tấm lòng của một kẻ hậu sinh kính ngưỡng bậc đại khoa đầu tiên, người thiên tài mệnh bạc, dù cho “sử liệu về bậc vĩ nhân này quá it ỏi và không ít sai lạc”, Nguyễn Trọng Tân đã miệt mài làm việc trong 5 tháng liên tục. Từ khởi viết 01 tháng 01 năm 2022 đến ngày hoàn thành 31 tháng 5 năm 2022. Và cuốn Thiên thu huyết lệ dày 512 trang khổ 14,5 x 20,5 cm với 41 chương sách đã góp phần giải đáp các câu hỏi nêu trên!

             Điều đáng nói thêm là Thái sư Lê Văn Thịnh không chỉ chịu nỗi oan khuất trong vụ kì án có nhiều điều bất thường trong Lịch sử. Ông lại một lần nữa bị hàm oan trong vở chèo “Lí Nhân tong học làm vua” nổi tiếng của nhà viết chèo lừng danh Tào Mạt. Trong vở chèo này, ông  Lê Văn Thịnh là nhân vật phản diện, âm mưu cấu kết với giặc Tống. Thế là từ một người có công đòi đất nhà Tống chiếm của Đại Việt, người  góp công trong cuộc chống Tống, ông lại thành kẻ làm tay sai cho nhà Tống,… Thật là “Nỗi oan dậy đất, án ngờ lòa mây”!

            Trước Nguyễn Trọng Tân, GS.TS.  Y khoa Ngô Ngọc Liễn, một người yêu Lịch sử và văn chương đã viết 2 cuốn tiểu thuyết lịch sử về hai nhân vật nổi tiếng triều Lý. Đó là Nguyên phi Ỷ Lan và Lê Văn Thịnh. ( “Mẫu Ỷ Lan” - 2013  & “Lê Văn Thịnh : Vụ án Thái sư hóa hổ”, nxb Hội Nhà Văn, 2018).

            Nguyễn Trọng Tân là người nối tiếp GS Liễn. Và tiểu thuyết này, nhà văn đã huy động rất nhiều vốn sống, vốn hiểu biết để khắc họa nhân vật Lê Văn Thịnh. Vì có đọc và viết về cuốn sách của GS Liễn, nên chúng tôi có điều kiện để so sánh những cố gắng của nhà văn Nguyễn Trọng Tân.

            Nhà văn không chỉ viết về thời ấu thơ của Lê Văn Thịnh. Ông còn xây dựng những nhân vật cùng đỗ đạt với Lê Văn Thịnh, chuyện Lê Văn Thịnh hò hẹn và cưới cô thôn nữ Doãn Hoàn Doãn, chuyện Lê Văn Thịnh hầu học nhà vua,… Tất cả các chương từ  Gia cảnh đến  Buổi sát hạch kì lạ theo chúng tôi là thành công, tập trung vào khắc họa nhân vật chính. Tuy nhiên các chương 14 ( trang 167) đến chương 20 ( trang 241) lại xa chủ đề, sa vào lan man về cuộc chiến gữa Đại Việt và nhà Tống do Lý Thường Kiệt chỉ huy. Cả bảy chương sách, Lê Văn Thịnh chỉ hai lần góp bàn mưu lược cho Lý Thường Kiệt, được Lý Thường Kiệt  và tướng sĩ khen ngợi (trang 186 & trang 200). Như vậy  thật đáng tiếc!

            Bắt đầu từ chương 21 đến hết là cuộc chiến của Lê Văn Thịnh với nhà Tống và những kẻ thù trong nội bộ của triều đình nhà Lý.

            Tác giả Nguyễn Trọng Tân đã lí giải vì sao Lê Văn Thịnh lại có áo da hổ, đã “hóa hổ” nhằm dọa giết Vua. Nhà văn đã chú ý đến tên “hề hầu” người Đại Lý bị giết, tấm áo da hổ là vật duy nhất bị mất. Những người bênh vực Lê Văn Thịnh có chứng cơ để  cãi tội cho ông. Phía đối lập ra sức đòi giết Lê Văn Thịnh. Vua Lí không nghe phe kết tội, nhà vua cũng cảm thấy có chuyện không rõ ràng, có mưu mô vu cáo, hãm hại Lê Văn Thịnh. Với suy nghĩ sáng suốt và tránh tiếng “giết thầy”, nhà vua đã  không giết, mà chỉ đầy lên Thao Giang.

            Tác giả cũng khéo léo để cho Lê Văn Thịnh nói với các bạn thân tín đang phụng sự trong triều mối nghi ngờ có  kẻ tiếp tay cho nhà Tống ở trong triều đình. Nhờ đó, họ đã phát hiện ra sự câu kết của ổ tình báo nhà Tống do Đản Hớn cầm đầu với Hỏa Văn Ngọ,  Thái phó đầu triều, kẻ thông gia với vua và bè lũ tay chân. Hỏa Văn Ngọ đã thú nhận sau khi bị bắt quả tang đang bàn mưu tính kế với Đản Hớn. Ngọ đã cúi đầu nhận tội.

            “Chính Hỏa Văn Ngọ đã sai kẻ dưới lén vào dinh quan Thái sư giết tên hề hầu, lấy cắp chiếc áo da hổ. Đỗ Chùy ném cái áo ấy vào thuyền quan Thái sư. Thái Bá chỉ chờ có thế thét Mục Thận quăng lưới…Một màn kịch quá thâm hiểm, kinh tởm. Chúng tính toán tới từng chi tiết” ( tr 428)

            Vậy là sáng tỏ vì sao Thái sư hóa hổ!

Những dòng mô tả việc Lê Văn Thịnh làm thầy lang, thầy đồ cho bản Thu Cúc khá sinh động và thuyết phục. Điều đó càng tôn thêm phẩm hạnh và nhân cách của một người suốt đời vì nước, vì dân. Có một điều khác biệt với GS Ngô Ngọc Liễn. Cụ Liễn  cho Lê Văn Thịnh vô tình làm cho hai giai nhân, một ở thôn quê, một là tiểu thư khuê các ở kinh thành phải nương nhờ cửa Phật. Còn Nguyễn Trọng Tân thì để cho nàng thôn nữ Doãn Hoàn Doãn theo Lê Văn Thịnh lên tận Thao Giang và mất ở đó.

            Về pho tượng cụ Rồng, trí tưởng tượng của tác giả cũng phong phú khi dựng chương “Câu chuyện những đêm mưa”. Vị  nghệ nhân Ninh Trọng Cát nhận đơn đặt hàng của một người bí hiểm. Ông đã hoàn thành bức tượng cụ Rồng và trao cho khách. ( Thực ra, các nhà nghiên cứu khẳng định bức tượng cụ rồng không xuất hiện thời nhà Lí, mà khoảng thế kỉ 14 đến thế kỉ 17, nhưng nhà văn hoàn toàn có thể viết như thế vì ông chỉ coi Lịch sử là “cái đinh” sử liệu mà thôi). 

Rồi  đến chương cuối nhà văn mơ gặp và nói chuyện với vua Lí Nhân Tông. Nhà văn đã đặt cho Vua những câu hỏi rốt ráo của người dân:

“ Phải chăng “cụ rồng” miệng cắn thân, chân xé mình là hiện thân của đức vua Lý Nhân Tông. Là thông điệp về sự ân hận, dằn vặt của đức vua đã xử oan Thái sư, trạng nguyên Lê Văn Thịnh, vị đại quan nhất phẩm, uyên thâm hàng đầu nhà Lý. Một bậc trung thần hết lòng vì nước. Một người thầy đã dạy vua học?

- Phải chăng người khách buôn sang cả, giàu có vào những đêm mưa ngàn năm trước đến lều thợ gặp ông Ninh Trọng Cát, trùm cả thợ đá làng Ninh Vân, trong khuôn viên chùa Diên Hựu, đặt làm bức tượng rồng ấy, chính là đức vua Lý Nhân Tông?

- Phải chăng những chi tiết kì dị ở bức rượng “cụ rồng”  là biểu hiện tâm trạng của đức vua. Làm hại Thái sư Lê Văn Thịnh chẳng khác gì cắn xé vào thân thể mình?

-   Phải chăng “cụ rồng” một bên tai thông, một bên tai điếc hàm ý rằng trong một lúc nào đó nhất thời, đức vua đã nghe những lời xiểm nịnh, dối trá; bỏ qua lời can gián mà hại thầy học đến thân bại danh liệt, gia đình tan nát?

-  Phải chăng nhóm “thợ làng Điềng” lên góp công, góp của xây dựng đình thờ Thái sư Lê Văn Thịnh ở thôn Bảo Tháp ngàn năm trước là đội “cấm quân” triều đình đóng giả. Bệ hạ đã lệnh cho họ lén chôn bức tượng cụ rồng vào đất nhà Thái sư Lê Văn Thịnh, nhờ thời gian nói hộ lòng mình?

- Phải chăng đức vua đã  sai truyền khẩu dụ tha bổng cho Thái sư Lê Văn Thịnh nhưng lại không dũng cảm xuống chiếu nhận lỗi của mình?...

            Tác giả tường thuật : “ Sau mỗi câu hỏi phải chăng, thân hình đức vua Lý Nhân Tông cứ cong gập xuống”.

            Các câu hỏi đó đều có câu trả lời trong 41 chương sách công phu này rồi!

Câu kết thúc tiểu thuyết được nhấn mạnh bằng cách viết hoa:

“ THÁI SƯ, TRẠNG NGUYÊN KHAI KHOA LÊ VĂN THỊNH BỊ KẺ XẤU VU OAN!”

            Chúng tôi vô cùng trân trọng công việc của nhà văn Nguyễn Trọng Tân! Vì viết về một nhân vật lịch sử đã quá xa chúng ta, trong điều kiện tư liệu ít ỏi và không thống nhất. Quả thật là thiên nan vạn nan!

            Tiểu thuyết Lịch sử không phải là Lịch sử! Tuy nhiên, những gì Lịch sử đã khẳng định thì cần phải cập nhật, tránh dĩ hư truyền hư. Thật đáng tiếc cho  chú thích của Nguyễn Trọng Tân ở trang 224. Tác giả không tin rằng bài “Nam Quốc sơn hà” đã được khẳng định không phải của Lý Thường Kiệt. Các tài liệu tin cậy gần như thống  nhất  kết luận. (Lĩnh Nam chích quái nói rõ bài thơ xuất hiện khi Lê Hoàn chống Tống. Việt sử diễn ca, Thiên Nam ngữ lục cũng khẳng định bài thơ xuất hiện khi Lê Hoàn chống Tống. GS. Hà Văn Tấn trên báo Tổ Quốc số 401 tháng 1/1988 khẳng định không một nhà sử học nào có thể chứng minh bài thơ đó của Lí Thường Kiệt. PGS Bùi Duy Tân trong cuốn “ Theo dòng khảo luận văn học Trung đại Việt Nam”, Nxb Đại học Quốc gia, 2005 cũng xác nhận  như thế.

            Dù sao, chúng tôi vẫn đánh giá cao nỗ lực minh oan cho vị trạng nguyên khai khoa  nước ta của nhà văn Nguyễn Trọng Tân!

                                    Thành phố Thủ Đức 9/1/2025

-