PHIM “NHÀ BÀ NỮ”
NHỮNG CÁI HAY VÀ CHƯA HAY

                                     NGUYỄN THỊ THIỆN

NHÀ VĂN NGUYỄN THỊ THIỆN

Tôi cùng nhóm bạn rất yêu thích bộ môn nghệ thuật thứ bẩy. Biết bộ phim Nhà bà Nữ rất hót, ngày 9/2/2023 mấy chị em chúng tôi rủ nhau đi xem và cùng nhau chia sẻ, thảo luận. Phim thuộc dòng điện ảnh chính kịch, chuyển tải đến khán giả những vấn đề thiết thực trong quan hệ gia đình, cả tình yêu lứa đôi, tình cảm vợ chồng và vấn đề lập nghiệp mưu sinh. Những vấn đề đó chưa bao giờ cũ. Phim chiếu thời lượng 1 giờ 42 phút, do nghệ sĩ Trấn Thành sản xuất và làm đạo diễn, Đỗ Hoàng Vũ, người quản lý của Trấn Thành và Hari Won vợ anh đồng sản xuất. Bộ phim có doanh thu 400 tỷ đồng, khủng nhất lịch sử phòng vé nhiều năm nay chỉ sau vài tuần công chiếu, cao hơn cả phim hot “Bố già” - cơn địa chấn trong làng phim Việt - cũng của nghệ sĩ Trấn Thành năm 2022.

Xung quanh bộ phim “Nhà bà Nữ”, có rất nhiều ý kiến: cả khen nhiều và chê lắm. Với cảm nhận khách quan và công bằng, tôi thấy bộ phim giàu kịch tính, hấp dẫn người xem, với nhiều cái hay và còn cả những cái chưa hay, song ai đó có bỏ tiền mua vé và dành thời gian xem phim thấy cũng đáng đồng tiền bát gạo.

Nhiều thông điệp hay rất đáng ghi nhận

Phim đề cập đến những vấn đề nóng là quan hệ giữa các thành viên trong mỗi gia đình nên được đông đảo bạn đọc quan tâm. Nội dung chủ yếu xoay quanh mối quan hệ giữa mẹ con, vợ chồng, con rể và các thành viên nhà vợ. Nhân vật trung tâm của phim là bà Nữ - do Lê Giang đóng. Bà Nữ vốn là chủ quán bánh canh hải sản cua rất đông thực khách. Bà đảm đương vai trò trụ cột của gia đình có 5 người gồm: mẹ đẻ (bà ngoại) tên Ngọc Ngà (do NSND Ngọc Giàu đóng), hai con gái và con rể. Cô gái lớn là Ngọc Như (Khả Như đóng) làm nghề chăm sóc sắc đẹp, sản xuất và kinh doanh kem dưỡng da. Chồng cô tên Phú Nhuận (Trấn Thành đóng) hiện ở rể, phụ giúp mẹ vợ bán hàng.

Tính ích kỷ và thói gia trưởng ở nhân vật bà Nữ bị lên án rất quyết liệt. Mở đầu phim là cảnh bà Nữ gọi mọi người dậy đúng giờ mỗi buổi sáng - kể cả cuối tuần cũng không ngoại lệ. Cô con gái út Ngọc Nhi (Uyển Ân đóng) khi cất đồ đạc, đồ lót trong tủ và bài trí góc học tập ra sao cũng phải theo ý của mẹ. Bà Nữ còn tự tay bóc hết mấy tấm ảnh nam nghệ sĩ cô con gái coi là thần tượng treo trên góc học tập của mình. Từng là người vợ bị phụ bạc, nên “bà hận chồng và có ác cảm với tất cả cánh đàn ông”. Thực ra bà rất chăm lao động và là người mẹ thương con nhưng không đúng cách. Bà nghĩ: “Người ta sinh ra ai cũng muốn con mình thành công” nên lúc nào bà cũng nghiêm khắc đến khó tính, muốn mọi việc phải hoàn toàn theo ý mình. Bà không để ý đến thái độ, cảm xúc của người khác, cho dù người ấy là mẹ đẻ hay là con gái mình. Bà cấm cản cô con gái út Ngọc Nhi - niềm tin và hy vọng lớn nhất của bà -trong mối quan hệ yêu đương cũng như theo đuổi mơ ước nghề nghiệp. Mãi về sau này cô mới nhận ra “con như con búp bê trong tay của mẹ” . Cô đã phải gác lại nguyện vọng bản thân, ôn thi và đỗ Đại học, trở thành sinh viên Học viện Ngân hàng theo ước mơ của mẹ nhưng rồi cô đã thất bại.

Tôn trọng ước muốn nghề nghiệp và việc lựa chọn tương lai của con nếu không, sẽ nhận lấy thất bại là thông điệp tiếp theo bộ phim muốn lan tỏa đến bạn đọc. Nhà bà Nữ không có bầu không khí chan hòa, ấm cúng của gia đình. Mỗi thành viên còn mất cả tự do, mọi người trong một nhà mà không tìm được tiếng nói chung, sớm hay muộn giọt nước cũng tràn ly. Những điều bất như ý hằng ngày giữa các thành viên của gia đình cứ dần dần tích tụ. Ngọc Nhi đã rất bất bình khi thổ lộ “chưa bao giờ con được làm những việc con muốn trong nhà này hết”; “Con cần được sống như con muốn. Con thà thất bại trong ước mơ của con chứ không muốn thành công trong ước mơ của mẹ...”. Đó là những suy nghĩ gan ruột, bài học thấm thía của chính Ngọc Nhi sau bao nhiêu biến cố và khổ đau đã nếm trải mới rút ra được. Điều đó cũng có nghĩa là cô con gái út đã trưởng thành rất nhiều, chuẩn bị bước vào đời bằng đôi chân của chính mình.

Cha mẹ nên ủng hộ tình cảm và sự lựa chọn bạn đời chính đáng của con. Bà Nữ quy định không được đi chơi quá 22h mỗi ngày, bắt ăn cơm nhà xong mới được đến dự tiệc bạn thân mời. Nhi cãi mẹ, lén lút quen và sau này quan hệ yêu đương với John (Song Luân đóng) - một kiến trúc sư trẻ - Việt kiều mới về nước, bạn thân là Lan giới thiệu trong bữa tiệc sinh nhật. Do bị mẹ quản thúc quá chặt, Phú Nhuận và Nhi giao kèo riêng, phối hợp với nhau để gạt mẹ và các thành viên khác trong nhà vì anh rể muốn đi nhậu cùng bạn mỗi tối cho vui, còn Ngọc Nhi cũng muốn đến với bạn trai. Kịch tính phát triển đến cao trào khi chuyện này vỡ lở, Ngọc Nhi có bầu, mẹ và chị gái phẫn nộ mắng chửi cô thậm tệ. Bà Nữ tìm đến nơi cửa hàng cà phê nhà John khai trương và đánh chửi, hạ nhục cả người yêu của con và bố mẹ anh ta khiến Ngọc Nhi quá xấu hổ, không thể chấp nhận mẹ hành xử như vậy. Cô quyết bỏ nhà ra đi trong đêm mưa tầm tã. Cảnh này khiến người đọc rưng rưng xúc động, có người đã khóc vì thương cảm. Tất cả hồi hộp dõi theo diến biến số phận của nhân vật.

 Khi con cái có người yêu, cha mẹ không nên xúc phạm đối tượng. Hãy bình tĩnh cùng ngồi lại đàm đạo, tìm tiếng nói chung và cách ứng xử. Bộ phim tái hiện thực trạng về phía gia đình John cũng không phải là không có lỗi. Là Việt kiều mới về nước, bố của John cũng là người chỉ đề cao giá trị của tiền bạc, kịch liệt phản đối quan hệ của con trai với Ngọc Nhi vì coi thường bà Nữ thô lỗ, là đồ vô học”. Mẹ anh ban đầu không phản đối nhưng rồi cũng theo quan điểm của chồng. John buộc phải lựa chọn một trong hai con đường: bố mẹ hay người yêu? Anh đã đi theo tiếng gọi của con tim và tìm đến Ngọc Nhi khi cô đã thức thâu đêm và đợi anh ở bến xe buýt. Hai người sống tự lập cùng với vài đôi bạn thân nữa. Nhưng chỉ mấy tuần sau là hết tiền, đám bạn trẻ nảy ra mâu thuẫn không thể hóa giải rồi đường ai nấy đi. Ngọc Nhi sống tự lập trong hoàn cảnh mang bầu đến tháng thứ sáu. Kịch tính lên tới đỉnh điểm là khi cô bất ngờ bị kẻ cướp giật túi, ngã nhào và liền đó bị xảy thai đến ngất lịm. Rất may là có người tốt đưa cô cấp cứu ở bệnh viện kịp thời. Chỉ đến khi bị đi mất đi đứa cháu ngoại chưa được chào đời và con gái út bị đe dọa nguy hiểm đến tính mạng, bà Nữ cùng chị gái Ngọc Nhi và người yêu cô mới cuống cuồng tìm đến bệnh viện trong niềm chứa chan thương xót. Cho tới lúc đó, bà Nữ vẫn còn cố nhào tới đánh John tới tấp…

Mấy điểm cần được các nhà làm phim quan tâm hơn nữa

Ngôn ngữ Tiếng Việt vốn phong phú và tinh tế nhưng cách xưng hô giữa các nhân vật trong phim gây phản cảm với người xem rất nhiều lần: mày/ tao, cho dù đó là xưng hô giữa mẹ/ con, vợ chồng, bà/ cháu hay giữa bạn bè trang lứa. Điều này có thể bình thường với khán giả miền Nam nhưng với ngoài Bắc thì đó là không chấp nhận.Mặt khác, tính cường điệu hài hước có phần thái quá trong diễn xuất của một vài nhân vật, rõ nhất là bà Nữ và anh con rể Phú Nhuận khiến người xem có cảm giác nhân vật quá lên gân, giảm đi tính chân thực.

Toàn bộ nội dung bộ phim được tái hiện qua suy nghĩ và độc thoại của Ngọc Nhi song đôi đoạn tính logic chưa cao. Mặt khác sự chuyển biến tính cách đột ngột đến 180 độ của bà Nữ qua “nhiều tháng sau”, để rồi kết bộ phim bằng cảnh đám cưới vui vẻ với ông tổ trưởng dân phố có phần khiên cưỡng. Lời phát biểu nghẹn ngào trong nước mắt của bà Ngọc Nữ ở những cảnh cuối chiếm được cảm tình của khán giả: “Tôi đã từng là một người ích kỷ, lúc nào tôi cũng muốn mọi việc theo ý của tôi chứ tôi không để ý đến cảm xúc của mọi người thân. Tôi không biết tôi đã làm cho mọi người đau buồn... Tôi phải học lại cách yêu thương từ đầu. Mẹ cảm ơn và xin lỗi con Ngọc Nhi. Hạnh phúc mà mẹ có được hôm nay phải đánh đổi bằng hạnh phúc của chính hai con...”. Đó là cách kết thúc có hậu, hợp với lòng người.

Cảnh cuối trong phim: mấy mẹ con ôm nhau trong nước mắt cùng với câu nói của Ngọc Nhi: “Con xin lỗi mẹ! Cho dù chuyện gì xảy ra thì con cũng rất yêu mẹ; mẹ hãy sống hạnh phúc nghe mẹ” cùng
với niềm tin “Nhi chọn cho mình lối sống tích cực
thì những điều mới tự nhiên sẽ đến. Tôi cho mình một cơ hội vì mỗi người chỉ một lần được sống”. “Giá trị của một vật nằm ở chỗ nó được đặt ở đâu” là câu thoại giàu tính minh triết để mỗi người cùng suy ngẫm.

Thành công thật sự xuất sắc của bộ phim vẫn là cơ bản. Có ý kiến cho rằng: doanh thu không phải là thước đo giá trị của một tác phẩm điện ảnh. Điều đó đúng nhưng doanh thu vẫn có ý nghĩa rất quan trọng. Khán giả và thời gian luôn là những vị quan tòa công minh nhất với mọi tác phẩm nghệ thuật. Đến với tác phẩm mới của môn nghệ thuật thứ 7, người xem không chỉ mong được giải trí, thư giãn mà còn muốn được tiếp thu, học hỏi từ những vấn đề mà bộ phim đặt ra. Vì thế mà bộ phim “Nhà bà Nữ” của ekip làm phim Trấn Thành hiện vẫn đang được nhiều khán giả yêu thích.

Hà Nội - mùa Xuân 2023