Tại sao Gretchen lại được cứu rỗi ?
Nguồn :
"Tragoedie Faust von Johann Wolfgang von Goethe 1749_1832"
Ts Nguyễn Văn Hoa ( Tháp Dương - Bắc Ninh).
Gretchen còn gọi là Margarete.
(Chúng tôi xin phép từ dưới viết là Gretchen).
Nàng là người yêu của Faust .
Nàng là nhân vật nữ chính trong phần 1 " Bi kịch Faust " của Gơt ( Tragoedie Faust von Johann Wolfgang von Goethe 1749-1832).
1 Tóm tắt cốt chuyện
Nàng sống trong gia đình bình dân , có kinh tế quy mô nhỏ, có nhà ở , nhưng không có người giúp việc . (Câu 3109 Nàng thổ lộ :" Vâng, kinh tế nhà em chỉ nho nhỏ .
. (Ja, unsre Wirthschaft ist nur klein ) và câu 3110 nàng tâm sự "nhà em không có người giúp việc ").
Nàng đi lễ nhà thờ.
Faust thuộc tầng lớp trí thức, trước đó chàng đã có hợp đồng bán linh hồn cho con quỷ. Mephistopheles.
Con quỷ lại phải chịu áp lực thực hiện ngầm lệnh của Ông Giời .
Con quỷ phải tạo nhiều thứ thách đối với Faust .
Trong đó có thử thách với nhân vật khác giới tính là Gretchen.
Quỷ dùng kính chiếu yêu để Faust thấy cô gái xinh đẹp . Quỷ kích thích sắc dục của chàng. Nó bày trò để Faust quen nàng, Nhưng khởi đầu nàng từ chối.
Quỷ bày mưu Faust tặng hộp quà trang sức cho nàng, nhưng nàng đưa nó cho Mẹ mình .
Mẹ nàng lương thiện đã dâng quà đó cho nhà thờ .
Quỷ lại bày trò Faust tiếp tục tặng hộp quà trang sức khác. Lần 2 này nàng dấu diếm Mẹ , nàng tiết lộ với người hàng xóm, nhưng người này đã bị quỷ mua chuộc và thao túng tâm lý.
Quỷ kế khiến nàng đã sập bẫy.ái tình.
Faust và Gretchen là mối tình giữa chàng trí thức mang nhiều cuồng vọng với cô gái cập kê ngây thơ lương thiện bình dân.
Để thỏa mãn nhục cảm thanh xuân nên nàng đã chuốc thuốc ngủ cho Mẹ ngủ say , tạo điều kiên để chàng bí mật vào phòng mình.
Vì dùng quá liều thuốc ngủ nên Mẹ nàng đã chết .
Và mối tình quỷ ám đó đã để lại hậu quả, nàng có thai.
Chuyện vỡ lở. Anh trai nàng rất giận dữ mắng nhiếc em gái.
Và để bảo vệ danh dự gia đình , anh trai nàng đã thách đấu gươm với chàng .
Quỷ dùng phép thuật , nên lưỡi gươm của chàng giết chết anh trai của nàng.
Chồng chất bi kịch ,
Mẹ chết , anh trai chết và con chửa hoang khi quẫn trí nàng đã giết chết nó.
Với ba cái chết của người thân nên nàng đau đớn như điên dại. Kết cục nàng bị bỏ tù .
Faust đến nhà tù rủ nàng vượt ngục.
Và kết thúc phần 1 Bi kịch Faust , tác giả Gớt cho nàng từ chối vượt ngục cùng chàng ,
Và nàng được Ông Giời cứu rỗi lên thiên đàng.
Phần 2 Thiển kiến
Về nhân vật Gretchen của Gơt,
2.1 Vô cùng đau lòng khi đọc những trang trong bi kịch thấy liên tiếp bốn ( 04) mạng người trong một gia đình bị chết.
2.2 Tôi đã đọc bản copy vụ án thời Gơt trên báo chí có thật ở Đức, "mẹ giết con", na ná như Gớt hư cấu thành Gretchen trong bi kịch này.
Xã hội Đức thời đó còn định kiến nặng nề nếu phụ nữ không chồng mà chửa hoang.
2.3 Ngay người cùng huyết thống , anh trai của nàng cũng định kiến không tha thứ cho em gái .
Tôi cũng chợt liên hệ nhớ trích đoạn chèo Thị Mầu con gái phú ông bị phạt vạ khi chửa hoang .
Khi tôi du lịch Vân Đồn Quảng Ninh , cụ chủ nhà kể cụ đã chứng kiến trước 1945 một cô gái chửa hoang bị đeo thùng thiếc , gõ ầm ĩ , bêu riếu khắp làng , luật tục hà khắc , nhưng ai chết thì cả làng để tang , thì lại rất nhân văn . Nay con gái Vân Đồn tự do hơn trước 1945.
2.4 Kiểm chứng
Chúng ta đã sống xa thời đại tác giả Gớt nhiều thế kỷ . Gơt 1749-1832.
Tôi sống nhiều năm trong ký túc xá sinh viên ở Đức , kiểm chứng thực tế thấy có không ít sinh viên nữ đơn thân nuôi con và tự do thoải mái công khai sống thử. Họ thổ lộ chuyện riêng tư hồn nhiên cởi mở.
Ngay văn phòng của giáo sư- thày của tôi, chị đánh máy lấy chồng Ba Lan , còn cô văn thư mẹ lấy chồng Hung ga rie.
Nhà trường không còn định kiến mẹ đơn thân .
2.5 Tôi thực sự cảm thương sâu sắc số phận Gretchen , nhân vật mất mát quá lớn , từ cô gái đồng trinh thánh thiện đi lễ nhà thờ thành tội phạm .
Đóa hoa đẹp vừa hé nở đã bị vùi dập.
2.6 Cá nhân cho rằng : Mối tình lãng mạn thứ nhất giữa Faust với Gretchen, bối cảnh bình dân , khi in sách 1806 Gớt 57 tuổi. Phần 2 bi kịch tác giả cho Faust lấy vợ lần 2, nhân vật nữ thần thoại hoang đường , hoàn thành khi mãn đời bệnh tật ở tuổi 80 . Năm 1832 Gơt chết. Thọ 83 tuổi.
Tôi nông cạn cho rằng phần 1 trên 4.000 câu nó gần hiện thực trần gian . Tác giả sung mãn bộc lộ thăng hoa sáng tạo tinh túy tài năng.
Phần 2 trên 8.000 câu bối cảnh hoang đường thần thoại.
Có lẽ phần viết về Gretchen là hay nhất trong hơn 12.000 câu của bi kịch này. 2.7 Thế kỷ 21 tôi càng thấy rõ mặt trái kinh tế thị trường , nhiều cô gái bình dân nhà quê bị quỷ Mephistopheles thời đại mới - "bọn buôn người" , vì tiền dùng trăm phương ngàn kế lừa đảo xô đẩy con nhà lành vào bi kịch thương tâm.
Số phận Gretchen trong Bi kịch Faust của Gơt, vẫn tái sinh đầu thai trong bản tin thời sự nóng bỏng .
Phần 3 Tóm lại
Gretchen được cứu rỗi ở cuối phần một Bi kịch Faust (01).
Kết thúc số phận của Gretchen ,
Phông màn kịch trường buông xuống, thì có tiếng vọng vang từ trên trời " Đã cứu rỗi ! (Stimme von oben " Ist gerettet!").
Và tiếng của Gretchen càng nhỏ dần khi kêu tên cúng cơm của Faust ở ngay giây phút cuối cuộc đời nàng :" Heinrich ! Heinrich!".
Và sang Phần 2 của Bi kịch Faust, tác giả Gớt kết thúc hoang tưởng như thần thoại , vợ thứ 2 bỏ Faust , Gớt cho nàng gặp lại Faust để hai người cùng bay lên thiên đàng.
Họ đã diễn xong hai vai mà Ông Giời bày đặt .
Faust giữ được linh hồn , chiến thắng mọi thử thách của quỷ.
Bi kịch này kết thúc có hậu !
Người đã thắng quỷ.
Những cô gái như Gretchen dù sa ngã lầm lỗi ,nhưng thực sự hối lỗi thì vẫn được Ông Giời cứu rỗi không phải đầy xuống địa ngục.
Tác phẩm Faust đã đưa lên sân khấu nhiều quốc gia , dựng thành phim ,dựng tượng , in Bưu thiếp ( postkarte)...
Ở Đức họ cũng đã đưa tác phẩm Faust của Gớt vào giảng dậy trong trường phổ thông.
Tôi nghĩ như vậy rất bổ ích cho học sinh./.
----
Ghi chú
Nguồn tham khảo
Blog & face book NVH 2021
cá nhân NVH đã công bố bản dịch" Song ngữ Việt Đức Faust"./.
( hết bài viết ).
Trung thu Đà Lạt 2023