CÂY XƯƠNG RỒNG

Phạm Đức Hùng
(Dịch từ bản tiếng Đức)

CÂY XƯƠNG RỒNG - Tác giả: O. HENRY (Mỹ)
 
   Nét đặc trưng nhất ở thời gian là nó hoàn toàn mang tính tương đối. Và nếu ai đó cảm thấy mình sắp chết thì điều hoàn toàn không thể tưởng tượng được là anh ta có thể thoáng nghĩ về toàn bộ thời gian của một cuộc tình trong chốc lát chỉ đủ để anh ta cởi bỏ găng tay.
   Và đó cũng là những gì mà Trysdale đang làm khi anh đứng cạnh bàn ở trong căn hộ dành cho người độc thân của mình. Ở trên bàn có một cây xanh trông có vẻ rất lạ được trồng ở trong một một cái chậu bằng đất sét nung màu đỏ. Nó thuộc họ xương rồng và được tô điểm bằng những chiếc lá dài có dạng tua đang liên tục rung rinh cùng với sự cử động vẫy gọi lạ lùng trong làn gió rất nhẹ.
   Trong khi Trysdale cởi cúc găng tay, anh thoáng nghĩ đến những giờ phút đã qua của đám cưới. Anh trai của cô dâu, đồng thời là bạn của Trysdale, đứng cạnh một một cái tủ búp phê và phàn nàn rằng người ta đã để anh ta uống rượu một mình. Cả hai người đàn ông đều mặc lễ phục. Những chiếc nơ hoa hồng màu trắng dùng trong đám cưới cài trên ve áo của họ tỏa sáng như những ngôi sao trong ánh sáng lờ mờ của căn phòng. Dường như anh vẫn còn ngửi thấy hương thơm của hoa trang trí đầy trong nhà thờ, vẫn còn nghe thấy tiếng nói chuyện rì rầm, nhỏ nhẹ của hàng ngàn người có giáo dục, tiếng sột soạt của quần áo được hồ cứng và những câu nói trịnh trọng, cầu kỳ của linh mục gắn kết cô dâu và chú rể mãi mãi với nhau vẫn còn văng vẳng bên tai anh. Bị chi phối bởi tình cảnh không thể thay đổi được và trong thời điểm tuyệt vọng cuối cùng này, Trysdale chỉ suy nghĩ về việc về việc tại sao anh mất nàng và đã mất như thế nào. Bỗng nhiên, anh thấy mình đang đối mặt với điều gì đó mà trước đây anh chưa từng cảm nhận thấy, đó là cái tôi sâu kín, đích thực, hẹp hòi, trần trụi của anh. Anh chợt nhận thấy tất cả mọi sự che đậy sự giả vờ và thói ích kỷ của mình mà anh đã có giờ đây trở thành một cái váy rách của sự ngu ngốc. Anh rùng mình khi nghĩ rằng chắc chắn là trước đây những người xung quanh đã nhận thấy những tật xấu đó của anh thật thảm hại và tồi tàn.
  Hám danh và tự kiêu ư? Đó là hai thói xấu mà anh đều mắc phải, còn nàng thì không. Nhưng tại sao kia chứ…?
  Khi nàng từ từ bước theo lối đi ở gữa nhà thờ đến chiếc bục làm lễ anh cảm thấy một niềm vui cay đắng dâng lên. Anh tự nhủ rằng sự xanh xao của nàng là do những ý nghĩ về một người đàn ông khác dằn vặt nàng. Nhưng ngay cả niềm an ủi bé nhỏ này anh cũng bị cướp mất. Vì khi anh nhìn thấy nàng tỏ ra rất hạnh phúc khi vội ngước nhìn người đàn ông đang nắm tay mình thì anh biết là anh đã bị lãng quên. Trước đây nàng cũng đã nhìn anh như vậy, và chắc chắn anh đã hiểu được ý nghĩa của cái nhìn ấy. Giờ đây thói tự kiêu của anh thực sự bị nát vụn, chỗ dựa cuối cùng của anh đã mất. Tại sao mọi chuyện lại kết thúc như thế này kia chứ? Giữa họ đã không xảy ra cãi cọ, hoàn toàn không…
  Anh nhớ lại hàng ngàn lần những biến cố xảy ra trong những ngày vừa qua, trước đó tình thế đã thay đổi rất bất ngờ.
  Nàng đã luôn tôn sùng anh và anh đón nhận điều đó với lòng kiêu hãnh. Đó là một sự ngưỡng mộ tuyệt đối mà nàng dành cho anh, rất khiêm tốn (anh tự nhủ) rất ngây thơ, rất kính trọng và rất chân thành (anh tin là thế). Nàng gán cho anh gần như vô số những phẩm chất cao quý, những đức tính tốt và những tài năng, và anh đã hút sự sùng kính của nàng vào trong mình như xa mạc hút thứ nước mưa không hứa hẹn cho ra hoa hoặc kết trái.
  Khi Trysdale giận dữ cởi chiếc găng tay còn lại anh lại nhớ rất rõ đến khoảnh khắc lên ngôi của thói ích kỷ điên rồ, điều đã làm anh trở nên đàng thương như bây giờ. Đó là vào một buổi tối khi anh hỏi nàng liệu nàng có muốn được tôn sùng cùng anh và chia sẻ mãi mãi cùng anh sự cao quý hay không. Giờ đây, vì đau khổ anh không thể cho phép cho đầu óc mình cứ nghĩ mãi đến vẻ đẹp rạng ngời của nàng vào buổi tối hôm ấy, với mái tóc buông xõa, sự dịu dàng và nét quyến rũ khi nàng nhìn và nói. Trong khi họ nói chuyện, nàng bảo: "Thuyền trưởng Carruthers nói với em rằng, anh nói tiếng Tây Ban Nha như nói tiếng mẹ đẻ. Tại sao anh lại giấu em điều đó? Có điều gì mà anh không biết không?"
  Làm gì có chuyện ấy - Trysdale thầm kêu lên, Carruthers là một kẻ ngốc. Trysdale đã phạm sai lầm, tất nhiên, (thỉnh thoảng anh cũng làm những việc như thế) khi đọc to trong Câu lạc bộ một vài câu tục ngữ cổ bằng tiếng Tây Ban Nha moi từ mớ hổ lốn ở bìa sau các quyển từ điển. Và Carruthers, một trong những người hâm mộ anh cuồng nhiệt, chính là người đã phóng đại, phô trương sự uyên bác đáng ngờ đó. Nhưng đáng tiếc là lời ca ngợi bắt nguồn từ sự khâm phục của nàng thật ngọt ngào và thật quyến rũ. Vì vậy anh chấp thuận sự gán ghép này mà không phản đối gì. Anh ưng thuận để cho nàng quấn quanh trán mình vòng nguyệt quế giả tạo của sự tinh thông tiếng Tây Ban Nha, để cho nó trang điểm cho cái đầu siêu việt của mình, và trong sự thít chặt dịu dàng của nó anh ta không cảm thấy nhói buốt bởi chiếc gai sau này đâm vào anh.
  Nàng thật vui tươi, thật bẽn lẽn, thật run rẩy vì xúc động, như một con chim bị mắc bẫy khi anh ngỏ lời với nàng! Anh đã có thể thề thốt, và giờ đây anh cũng vẫn có thể thề thốt nếu như sự ưng thuận hiện rõ trong mắt nàng, nhưng nàng lại lưỡng lự, nàng không muốn trả lời anh ngay. “Ngày mai em sẽ trả lời anh”, nàng nói; và anh, kẻ chiến thắng tự tin, độ lượng mỉm cười chấp thuận sự trì hoãn ấy của nàng.
Ngày hôm sau, trong căn hộ của mình anh sốt ruột đợi tin nàng. Đến trưa, chú bé giúp việc của nàng đến và mang cho anh cây xương rồng kì lạ trong cái chậu đất nung màu đỏ. Không có thư, không có lời nhắn đính kèm, chỉ một mảnh giấy buộc vào cây, trên đó ghi một cái tên người hoặc tên thực vật lạ hoắc bằng tiếng nước ngoài. Anh đợi đến tối, nhưng anh vẫn không nhận được câu trả lời của nàng. Thói kiêu căng bị tổn thương đã ngăn anh đi tìm nàng.
  Hai ngày sau họ gặp nhau tại một bữa tiệc. Họ chào nhau theo nghi thức xã giao, trông nàng có vẻ mệt mỏi, ánh mắt dò hỏi, sốt sắng nhìn anh. Anh lịch sự và ngoan cố đợi nàng giải thích. Bằng sự nhạy cảm của phụ nữ nàng rút ra kết luận từ thái độ của anh và trở nên lạnh nhạt, khó gần. Vì vậy càng ngày họ càng rời xa nhau. Anh đã phạm sai lầm ở đâu? Ai có lỗi? Giờ đây anh vẫn đang tìm câu trả lời trong sự tiếc nuối. Nếu…
   Giọng của anh bạn chen ngang dòng suy nghĩ của anh làm anh bừng tỉnh.
  “Này, Trysdale, có chuyện gì vậy? Trông cậu rất đăm chiêu, như thể chính cậu mới là người lấy vợ, chứ không chỉ là một người khách dự đám cưới. Nhìn tớ này, cũng là một người khách, đã vượt qua chặng đường dài hai ngàn dặm từ Nam Mỹ trên một chiếc tàu thủy chở chuối sặc mùi tỏi và hôi rình bởi những con gián để đến dự đám cưới của em mình. Cậu hãy nghĩ mà xem, tớ cũng buồn lắm chứ, khi giờ đây cô em gái bé bỏng, duy nhất của mình đi lấy chồng. Thôi nào, ta cùng uống chút ít cho quên sầu nào!”
“Cám ơn, lúc này tớ chả muốn uống gì nữa”, Trysdale nói.
  “Vả lại, rượu của cậu cũng chán lắm”, người bạn nói tiếp, đi đến chỗ Trysdale và đứng trước mặt anh. “Cậu hãy xuống Punta Redona ghé thăm tớ và thử thứ rượu mà cụ Garcia^(*) buôn lậu mang bán cho chúng tôi mà xem. Nó đáng giá cho chuyến đi của cậu đấy. Ôi chà! Cậu đào đâu ra cây xương rồng này vậy, Trysdale?”
  “Đó là món quà tặng của một người bạn gái”, Trysdale nói. “Cậu biết nó thuộc loài nào không?”
“Thậm chí tớ còn biết rất rõ là đằng khác. Nó là một loài cây nhiệt đới. Khi cậu xuống Punta cậu sẽ thấy nó mọc đầy ở đó. Đây này, tên của nó được ghi trên mẩu giấy buộc vào cây. Cậu biết chút ít tiếng Tây Ban Nha chứ, Trysdale?”
  “Không”, Trysdale mỉm cười đầy cay đắng đáp lại. “Đây là tiếng Tây Ban Nha ư?”
“Đúng đấy. Những người dân bản xứ hình dung những chiếc lá vươn dài ra như vẫy gọi người nhìn nó. Họ gọi điều đó bằng cái tên “Ventomarme”. Nó có nghĩa là “Hãy đến và mang em đi!”.
------------------------  
(*) Tên họ của người Tây Ban Nha

                                                                                                                P.Đ.H