CHỬ THU HẰNG KHÁT VỌNG LÀ CHÍNH MÌNH

 

 

Thời kinh tế thị trường với biết bao nhiêu thang bậc giá trị bị đảo lộn. Có những điều thiêng liêng hoá bình thường, thậm chí tầm thường. Có những điều tầm thường bỗng được đề cao, được tung hô ầm ĩ. Ngay cả thơ ca cũng vậy. Thơ từng được coi là viên ngọc long lanh dưới ánh mặt trời, được coi là ngôi đền thiêng liêng. Thơ là sản phẩm của con tim chắt lọc, là mật ngọt dâng đời. Nhà thơ từng được coi là chiến sĩ trên mặt trận văn hoá, là kĩ sư tâm hồn. Nhưng thơ viết nhiều quá, thơ in nhiều quá cũng góp phần làm giảm giá thơ đi. Thậm chí có nhà văn còn lên giọng cao ngạo miệt thị những người làm thơ. Có câu đùa nhưng cũng cho thấy người ta ngại thơ, ớn thơ, né thơ:

            Gặp nhau tay bắt mặt mừng

Ấy thế mà, có một người phụ nữ khi đã không còn trẻ mới bắt đầu công bố tập thơ đầu, nhưng thơ ca với người ấy là câu chuyện nghiêm túc, là một điều thiêng liêng. Không lớn tiếng tuyên ngôn, tuyên bố, nhưng rất đàng hoàng, công khai nói những điều chân thành từ đáy lòng mình. Với ai đó, thơ chỉ là trò chơi ngôn từ, là một cách xả stress, một cách để trút lẩm cẩm, ngẩn ngơ lúc trà dư tửu hậu. Với Chử Thu Hằng, dù khi bắt đầu tập viết cho đến khi in ba tập riêng, bao giờ thơ cũng là rất quan trọng. Thơ được nâng niu như là một niềm hạnh phúc của cuộc đời:

            Hạnh phúc biết bao được có mặt trên đời

                                                      Thư gửi Elise

Cố nhiên, không phải lúc nào cũng đắm đuối thơ. Là một người hay suy tư, ngẫm ngợi, hay cật vấn, không khỏi có lúc người viết chợt thấy hoang mang và nghi ngờ:

                  Vô đề

 Ý nghĩ ấy là có thật. Sự chân tình ấy cũng là... rất thật. Nhưng đó chỉ là cảm giác thoáng qua. Thơ là bạn tâm tình gần gũi, tin cậy nhất. Thơ là phương tiện để gửi gắm, để mộng mơ, để sẻ chia, trước hết là sẻ chia với chính mình, sau là với người đồng điệu, đồng tình:

                              Mùa cúc hoạ mi trên phố

                              Có không, tri kỉ tri âm?

Thơ là thế giới trong trẻo của tâm hồn, nơi bảo tồn, lưu giữ những bâng khuâng, những dại khờ, những bâng quơ, những chuyện đẩu chuyện đâu,... là nơi cất giữ những thanh cao của các giá trị tinh thần, là chốn linh thiêng mà mỗi người thơ chân chính cần phải có:

                                          Với thơ

Phố Hàng Buồm, trụ sở của Hội Nhà văn Hà Nội được nhà thơ nữ coi như nơi “Toạ lạc lâu đài của Nàng Thơ diễm lệ”. Và ở đó, thơ bay lên xanh búp bàng xanh và bầu trời mùa Xuân thật rộng. Đó chính là sự ngợi ca dành cho thơ ca:

                        Viết ở phố Hàng Buồm

Người đọc tin những tình cảm mà tác giả dành cho thơ. Ba tập thơ “Khoảng trời hoa nắng” (2011), “Cõi riêng” (2012) và “Lạc mình trong phố” (2016) là kết quả của một tâm hồn “trong trẻo yêu tin” dành cho chính mình và cho mọi người, những ai còn trân trọng, mến yêu thơ.

Làm thơ, ấy là sống thêm một đời sống khác. Làm thơ ấy là tự bộc lộ và cũng là tự khám phá chính mình. Cuộc đời không hề ưu ái người làm thơ chỉ suốt ngày mộng với mơ. Nhà thơ Xuân Diệu từ lâu đã viết: “Cơm áo không đùa với khách thơ”. Nhà thơ nữ của chúng ta biết rất rõ điều đó. Chị đã từng sống rất tỉnh táo:

                              Dấu xưa

Và không khỏi xót xa âm thầm vì tuổi trẻ qua nhanh với những vất vả mưu sinh cơm áo gạo tiền:

                              Nhớ

Tâm hồn thơ ấy đã không chịu lặng thầm qua một kiếp người tẻ nhạt. Bão tố cảm xúc đã âm thầm tích góp và đã đến khi bùng lên mạnh mẽ:

                              Bão

Và khi viết thơ là khi nhà thơ không ngừng nghĩ suy, tìm hiểu, khám phá chính mình. Một người yêu đời, sống hết mình, sống trách nhiệm nên mới hay băn khoăn, trăn trở. Sẽ không ngạc nhiên khi có nhiều câu hỏi. Câu hỏi nhan đề của bài thơ: “Có ai cần gọi đến ta?”; “Có không, tri kỉ tri âm?”; “Còn ai thương hoa tiếc ngọc?”. Và rất nhiều những câu hỏi trong thơ:

                               Tìm

                               Tôi là

                               Nhớ mẹ

                                Rỗng

                               Bên cây dã hương ngàn tuổi

Vâng! “Sống sao đây cho trọn vẹn kiếp người” là một câu hỏi lớn. Những người tử tế bao giờ cũng không chỉ sống cho riêng mình, mà còn sống cho mọi người. “Trọn vẹn kiếp người” là một đòi hỏi, một yêu cầu cao. Nhưng lẽ nào chúng ta lại không hướng tới?

      Điều nổi trội trong ba tập thơ đã in của Chử Thu Hằng đó là sự chân thành. Chân thành nói những băn khoăn. Chân thành nói những khát khao, mong ước. Chân thành sẻ chia những gì thầm kín trong “cõi riêng” của mình. Không phải là khóc mướn thương vay. Cũng không phải là cường điệu lên thái quá. Bạn đọc tin vào những giãi bày:

      Thương mình... như chưa kịp sống

                                          Mùa cúc hoạ mi trên phố

Và tin vào những băn khoăn khi nhà thơ làm mới lại mình:

      Còn kịp không? Em tập khóc tập cười

                                           Yêu

Và thật là trẻ trung, hóm hỉnh, tinh nghịch khi có một anh chàng tự dưng ăn vạ bắt đền, nhà thơ đã trả lời:

      Hay là đền lúm đồng tiền

                                                      Bắt đền

Một số người đánh giá thơ của Chử Thu Hằng là thơ “hồi xuân”. Tôi thì nghĩ rằng khát vọng sống, khát vọng yêu và sẻ chia, giãi bày của nhà thơ vẹn nguyên trong tâm hồn thanh xuân nên mới mẻ, mạnh mẽ, tươi tắn và giàu nữ tính đến vậy. Chỉ có những người trẻ mới giàu cảm xúc, mới nhiều bất chợt khát khao:

       Chợt nghe rưng rưng muốn khóc

                                                      Bão II

 Chỉ có những tâm hồn trẻ trung mới thấy:

      Náo nức mùa xuân náo nức em!

                                                      Xuân em

Có thể hiểu đây là nhà thơ nữ nhập vai một anh chàng si tình để viết về em (tương tự như trong bài “Quà tặng”). Nhưng tôi vẫn muốn hiểu rằng đây là tác giả tự xưng ở ngôi thứ nhất. Có căn cứ ngôn từ hẳn hoi chứ không phải suy luận vu vơ. Này nhé: Chuốt mi cong, tô môi hồng thắm lại/ Chúm chím soi gương ngỡ mình đang con gái. Rồi nữa: Ríu rít a lô rủ nhau đi hội/ Bạn gần bạn xa quên mình thêm tuổi. Có yêu mình thì mới yêu mọi người được. Đây cũng là bằng chứng của sự chân thành. Khát khao được là chính mình cũng là một khát khao đáng tôn trọng và ủng hộ. Dẫu rằng biết bao nhiêu ràng buộc, níu kéo trong cuộc đời phức tạp khiến cho con người thật khó mà thực hiện.

      Đập ngày bình yên tẻ nhạt

                                          Bão II

Làm thơ cũng là một hoạt động để cho Chử Thu Hằng được sống chính là mình.

Đã có 10 bài viết của các nhà nghiên cứu, nhà thơ, nhà báo về thơ của Chử Thu Hằng gồm Trần Thị Trâm, Nguyễn Hoàng Đức, Vũ Bình Lục, Bùi Kim Anh, Bùi Hải Đăng, Vân Long, Nguyễn Sỹ Châu, Vũ Thiên Kiều, Lại Quang Phục, Bùi Thanh (trong tập “Lạc mình trong phố”). Tôi vẫn muốn thêm một bài viết để khẳng định thành công của một tác giả nữ có thành tựu và ấn tượng, dù chị mới chỉ khiêm tốn công bố ba tập thơ đã viết.