ĐI TÌM NƠI VĨNH HẰNG CỦA DŨNG SĨ PHÁ BOM

ĐI TÌM NƠI VĨNH HẰNG
CỦA DŨNG SĨ PHÁ BOM

              NHÀ THƠ BÙI QUANG THANH

                      BÙI QUANG THANH

Hành trình tìm mộ bố của
cô gái út
Được sự giúp đỡ của Viện
Kiểm sát Quảng Trị, út Thương
tranh thủ mấy ngày nghỉ bù
để vào Lao Bảo viếng mộ bố.
Đi cùng cô có mấy anh cán bộ
ngành Kiểm sát Quảng Trị và
tôi. Đây là lần đầu tiên trong
đời Thương có dịp vào nơi mà
bố cô - Dũng sĩ phá bom ở Ngã
ba Đồng Lộc - Anh hùng Lực
lượng vũ trang Vương Đình
Nhỏ ngã xuống 19 năm về
trước và nằm lại đó cho đến hôm nay.
Chín giờ sáng chúng tôi đến UBND thị trấn Lao Bảo.
Chủ tịch Trần Đình Nam nghe tôi giới thiệu và trình bày
ý nguyện của út Thương xong, mắt anh bỗng mòng đỏ,
nghẹn ngào cầm tay cô bé: “Vậy ra cháu là con anh Nhỏ
ư? Tội nghiệp cháu, tội nghiệp anh ấy. Chú biết bố cháu,

biết cả việc bố hy sinh ở đây”. Căn phòng Chủ tịch Nam
như trầm xuống. Út Thương nước mắt lưng tròng, ngồi
nghe chú Nam kể lại cái chết thương tâm của bố và cậu
ruột mình khi út vừa mới 4 tuổi.
Hồi ấy, cả vùng chiến địa trên trục Quốc lộ 9 này là
một túi bom mìn khổng lồ của Mỹ - ngụy để lại. Chiến
tranh qua đi đã mười lăm năm rồi mà những tiếng nổ
chát chúa, kinh hoàng vẫn thường xuyên cướp đi sự sống
của người dân. Họ gặp bom mìn bất cứ đâu, trên đồi, dưới
suối, ngay nơi cất nhà dựng lán, cả nơi trỉa lúa trồng ngô.
Cái đói bắt buộc đồng bào phải cày, phải cuốc. Nhưng ở
đâu cũng bom mìn rình rập... Cũng hồi ấy, cửa khẩu Lao
Bảo đã sôi động lắm, yêu cầu cấp bách để xây dựng một
trung tâm kinh tế thôi thúc chính quyền địa phương. Và
chính lúc ấy, một cựu chiến binh đã ra Hà Tĩnh mời “Vua
phá bom” Vương Đình Nhỏ về Hướng Hóa để trực tiếp
tháo gỡ bom mìn giúp dân giải phóng mặt bằng cho sản
xuất và xây dựng.
Buổi trưa ngày 26.01.1990 định mệnh ấy, anh Nhỏ cùng
ba người giúp việc, trong đó có người em vợ của anh cùng
một cựu lính biên phòng và một dân quân người dân tộc
Vân Kiều do địa phương phân công giúp anh Nhỏ - đang
tháo gỡ một quả bom rất to nằm bên cạnh cầu Cà Tang
thuộc bản Cà Tang. Quả bom nặng mấy tạ nằm chình ình
giữa vùng đất canh tác đã được quy hoạch để xây dựng
Khu trung tâm kinh tế mở Lao Bảo. “Vua phá bom”, người
đã tự mình khóa mõm 498 quả bom các loại của Mỹ tự tin
tháo gỡ từng chi tiết lắp ghép của con ác quỷ. Bất ngờ một
tiếng nổ xé trời dựng đứng thị trấn biên giới và cả các
bản làng quanh vùng dậy. Tiếng sét ấy đã xé vụn tất cả
bốn người trong nhóm phá bom. Nhặt nhạnh hết những
gì còn lại của họ, người dân Lao Bảo cũng chỉ gom được

chừng một xô cốt nhục và ngậm ngùi làm một ngôi mộ
chung cho họ ngay cạnh hố bom ác hiểm ấy. Cái tin một
trong bốn người hy sinh là Dũng sĩ phá bom Vương Đình
Nhỏ làm bà con dân bản càng thương xót anh bội phần.
Nhiều gia đình lập bàn thờ để hương khói cho vong linh
anh ngay tại sân nhà mình; chính quyền địa phương làm
hồ sơ hiện trường về cái chết của anh và đồng nghiệp, ghi
nhận hành động quên thân vì nghĩa của họ...
Chủ tịch Nam nhìn út Thương nước mắt đầm đìa,
anh bối rối: “Nhưng bây giờ muốn vào thăm mộ bố cháu
thì rất khó khăn bởi sau khi có kế hoạch giải tỏa để xây
dựng thị trấn Lao Bảo, phần mộ chung bốn người đã được
người nhà của hai người Vân Kiều đưa vào rừng Ma chôn
cất theo phong tục của họ. Mà với người Vân Kiều ở đây,
không phải ai muốn cũng có thể đến được nơi linh thiêng
ấy”. Rồi anh Nam nhấc điện thoại nói chuyện với ai đó
khá lâu, mặt anh tươi lên: “Bây giờ tôi sẽ cho người dẫn
các anh và cháu xuống bản Cà Tang, đến nhà một người
có thể lo được việc này”.
Tấm lòng người Cà Tang
Xe chúng tôi dừng lại bên cầu Cà Tang - một cây cầu
khá lớn trên Quốc lộ 9. Bên phải cầu - hướng đi lên cửa
khẩu - là bản Cà Tang dựa lưng vào những dãy núi xanh
rì, rậm rạp. Phía bên trái là khu công nghiệp, là những
công trình đang xây dựng hút tầm mắt, mênh mông.
Người đón chúng tôi là anh Thạch, một cựu binh đã từng
chiến đấu ở mặt trận Tây Nguyên thời đánh Mỹ. Anh
Thạch quê Thái Bình, đưa vợ con vào Lao Bảo làm nghề
bán hàng ăn đã gần hai chục năm nay. Tại ngôi nhà khang
trang, cũng là nhà hàng của anh chị Thạch, út Thương
được ân cần đón tiếp, thăm hỏi. Chị vợ anh Thạch nước

mắt rưng rưng khi nhắc đến anh Vương Đình Nhỏ mà chị
bảo ân nhân của gia đình chị. “Anh ấy thiêng lắm, hầu
như quanh đây ai cũng hương khói cho anh. Hồi chưa
quy hoạch khu kinh tế mở, nhà tôi nằm ngay chỗ các anh
ấy chết nên tôi lập bàn thờ để thờ phụng. Khi phải giải
tỏa, nhà tôi rước cả bàn thờ các anh ấy về đây. Mà không
phải riêng tôi, nhà cô Lan, anh Thưởng cạnh đây cũng thờ
anh Nhỏ”. Anh Thạch bảo chị vợ và cô con gái có tên là
Hương đi tìm người nhà ông Hồ Mường, rồi anh lắp ủng
nhựa, xách máy camera mini dẫn chúng tôi ra nơi ngày
xưa quả bom định mệnh đã cướp đi người anh hùng và
các bạn của anh.
Chỗ quả bom nổ cách cầu Cà Tang khoảng 300 mét.
Bây giờ thì đó là một con đường lớn nối đường số 9 với
khu công nghiệp đang xây dựng. Không phải tìm kiếm,
anh Thạch đi thẳng vào đám cỏ may tua tủa bên vệ đường
và quỳ một chân xuống cỏ, hai tay chập lại để trước ngực,
thành kính. Tất cả chúng tôi cúi đầu. Út Thương nấc lên
một tiếng rồi quỳ mọp bên cạnh chú Thạch. Những nén
hương được thắp lên.
Vào rừng Ma - Luồn qua gai góc

Hương khói giữa rừng Ma
Bản Cà Tang nhỏ và nghèo nằm sát một cánh rừng
không có nhiều cây gỗ to nhưng rất rậm rạp. Khu rừng
có cái tên rờn rợn: Rừng Ma. Người Vân Kiều ở bản chôn
cất người chết trong cánh rừng thâm u này nên rừng có
tên dễ sợ như vậy. Rừng Ma là nghĩa địa rất đặc biệt của
người Vân Kiều Cà Tang. Tôi từng nghe nói người Vân
Kiều chết không xây mộ, họ được vùi vào lòng đất và chỉ
ai là người thân thiết mới biết được phần hài cốt của họ ở
đâu. Chỉ chôn một lần, không xây cất, không khói hương,
không cúng bái. Anh Thạch cho hay, khi thị trấn Lao Bảo
được quy hoạch thành Khu Kinh tế cửa khẩu, khu vực
Vòm mộ chung 4 người bị chết vì bom
mộ 4 người trở thành Khu công nghiệp nên ngôi mộ phải
di dời. Gia đình ông Hồ Mường đưa phần hài cốt chung
ấy vào cánh rừng Ma chôn theo phong tục cổ truyền
của họ và ngoài gia đình Hồ Mường ra thì không ai biết
được ngôi mộ chung ấy nữa. Tuy nhiên hôm nay nhìn bé
Thương ai cũng mủi lòng nên anh Nam - Chủ tịch thị trấn
bàn với anh Thạch cho người đi thuyết phục gia đình ông
Hồ Mường phá lệ, đưa con gái Anh hùng Nhỏ vào thắp

hương cho bố và người cậu ruột. Đoàn đi có hơn chục
người do trưởng bản Cà Tang và anh Thạch dẫn đầu. Bé
Thương được cô Hương kèm, thỉnh thoảng Hương phải
ôm ngang lưng Thương để dìu vì cô bé quá xúc động.
Đường vào rừng Ma sát ngay sau nhà gia đình ông Hồ
Mường - người tử nạn cùng anh Vương Đình Nhỏ. Ông
Mường là Đại úy Bộ đội biên phòng Quảng Trị, từng tham
gia chiến đấu trong hai cuộc chiến tranh chống Pháp và
Mỹ, ông vừa nghỉ hưu chưa kịp lấy sổ thì gặp nạn. Người
dẫn đoàn chúng tôi đi vào mộ là cụ bà Hồ Thị Đêm - mẹ
ông Mường, một phụ nữ Vân Kiều khắc khổ nhưng có vẻ
hiền từ. Bà đi nhanh, tay vén những cành gai, những sợi
dây leo vắt ngang lối nhỏ vô rừng, thỉnh thoảng dừng lại
chờ chúng tôi. Qua một con suối, cô Hương ghé lưng cõng
bé Thương, một tay Hương xách đôi giày, quần xắn cao,
một tay vin vào những cành cây để khỏi ngã.
Người nọ bám người kia, chui lủi quanh co trong cánh
rừng thâm u rờn rợn ấy một lúc, bà cụ Đêm chợt ra hiệu
mọi người dừng lại. Bà định hướng tìm mặt trời, lại quay
quanh nhìn tứ phía. Bà ngước nhìn một cây săng lẻ rất to
cạnh đó rồi quay một nửa vòng, xoay mặt lại phía đối diện
cây săng lẻ, bà tiến lên mấy bước, hai tay chắp dưới cằm.
Bà từ từ ngồi xuống đưa tay gạt những đám lá khô. Mọi
người quây quanh bà Đêm, nín lặng, trang nghiêm đến
nghẹt thở. Đám đất mà bà Đêm vừa gạt đám lá khô ấy ở
ngay dưới vòm một lùm tre gai rậm rịt. Không hiểu vì sao
cái lùm tre ấy lại có hình dạng như một vòm cổng, những
cành tre quấn đan vào nhau xoắn xuýt, che cho phần đất
bằng ấy không có những cây cối trùm lên. Chẳng biết gió
rừng hay ai đó đã tạo ra vòm lăng mộ bằng tre? Trưởng
bản ra hiệu cho Lê Văn An - người đang mang đồ cúng
viếng và bịch hoa quả đến. Bé Thương thụp xuống bên

cạnh bà Đêm cố kìm tiếng nấc. Mọi người bắt tay vào đặt
lễ. Hoa trái, áo quần, giày dép… được bày ra trên đất.
Hương và nến được đốt lên.
Tôi tranh thủ chắp tay vái trước ba vái vào phía đám
đất rồi tác nghiệp bằng máy ảnh ghi lại giờ phút linh
thiêng ấy. Anh Vương Đình Nhỏ ơi! Chẳng nhẽ từ khi thi
thể anh và các bạn anh di dời vào rừng Ma đây là lần đầu
tiên anh được ngửi mùi khói hương thờ cúng? Chẳng nhẽ
từ khi anh mất cho tới nay, dù giữa thanh thiên bạch nhật,
dù không còn lửa đạn chiến tranh ngăn đường chặn lối,
Hương khói giữa rừng Ma
cô con gái út của anh mới có thể thay mặt gia đình vào với
anh đây? Thật cay đắng ngậm ngùi! Một tiếng khóc chợt
vỡ òa sau tiếng nấc. Bé Thương khóc. Cô Hương khóc. Bà
Đêm khóc… rồi tôi cũng khóc, các anh kiểm sát, cả anh
Thạch và trưởng bản nước mắt cũng đầm đìa. Không gian
xung quanh chúng tôi như vỡ ra toàn nước mắt. Chúng

tôi, hơn chục người cả trẻ, cả già khóc tự nhiên như khóc
những người thân yêu nhất của mình vừa mới ra đi. Hình
như khu rừng rậm quây chúng tôi thành một khối đau
thương? Hình như nỗi mất mát vừa mới xảy ra? Nỗi đau
của cô con gái út người Anh hùng lần đầu tiên được khóc
bên mộ cha đã làm chúng tôi xúc động hay bởi sự tang
thương, buồn tủi của những linh hồn bấy lâu lạc nẻo trong
rừng núi thâm u thèm một nén hương, ngọn nến…
Anh Thạch chắp tay vái, nói với người dưới đất những
lời từ biệt và rót rượu trong chai xuống đám đất rừng. Mấy
anh kiểm sát đốt hương vàng, vài người nữa cẩn thận lấy
bao ni lon dùng đựng hoa trái xuống suối xách nước để
phòng lửa bén vào những cây khô gây hỏa hoạn. Khi tất
cả những thứ gửi cho người âm đã hóa hết, chúng tôi dập
hết tàn than, rưới nước ướt đẫm đám tro nóng. Bé Thương
lẩm bẩm quỳ mọp bên đám đất mộ và vốc những nắm đất
rừng trên đó bỏ vào một túi nhỏ mang sẵn lúc nào. Tôi
chợt hiểu ra chủ ý của Thương, sẽ khó lòng đưa được mộ
bố về giữa quê hương, nắm đất ấy sẽ tượng trưng cho linh
hồn bố bên tiên tổ, vợ con; thay bố nhận lấy phần hương
khói, nghĩa tình.
Khi cửa rừng đột ngột khép lại sau lưng, mọi người
không ai bảo ai cùng quay lại nhìn vào cánh rừng Ma, tôi
chợt thấy rất nhiều, rất nhiều những đôi mắt đỏ kè như
lửa hương, cay sè như khói bếp hấp háy nhìn mãi về phía
chúng tôi, đau đáu, xót xa đến vô cùng vô tận.
Quảng Trị, mùa hè 2009